Duitsland wordt een reus op lemen voeten

Met de hakken over de sloot is het Gerhard Schröder gelukt regeringsleider van een rood-groene coalitie te blijven en hij mag vooral een kaars branden voor zijn reddende engel, Joschka Fischer. Dat het een nek-aan-nekrace zou worden werd algemeen verwacht, maar dat het op zo'n thriller zou uitlopen hadden weinigen kunnen denken. In de nacht van zondag op maandag was het een paar keren onzeker wie nu de nieuwe kanselier zou worden. Uiteindelijk heeft Schröder het gehaald, maar met een erg kleine meerderheid en dat is niet echt goed voor een Europees land dat grote behoefte heeft aan een sterke regering.

Het ziet ernaar uit dat er vrij spoedig een nieuwe rood-groene regering in Duitsland komt, nadat Gerhard Schröder door het oog van een naald is gekropen. Dat hij zich zo nipt in het zadel kan houden, is hoe dan ook een gevoelige klap voor de kanselier, die tot het laatste moment groot zelfvertrouwen uitstraalde. Dat hij een sensationele comeback heeft gemaakt nadat iedereen hem al had opgegeven, staat buiten twijfel, maar een overwinning met groot aanzien is het niet geworden. Vier jaar geleden kon hij een goed uur na sluiting van de stembureaus al een overwinningsspeech houden, nu moest hij dat tot in de vroege ochtenduren achterwege laten. Pas heel laat zijn een paar dingen duidelijk geworden waaraan men zich kon optrekken: de SPD blijft de grootste partij in de Bondsdag en mag dus de parlementsvoorzitter blijven leveren en dankzij de Groenen kan de partij nog eens vier jaar voortdoen.

Het is een beetje moeilijk te vatten dat Schröder zijn immense persoonlijke populariteit niet heeft kunnen overdragen op zijn partij, hoewel hij geconfronteerd werd met een grijze muis van een uitdager. Joschka Fischer heeft dat van zijn kant wel gekund en heeft de groenen de grootste overwinning sinds hun bestaan bezorgd. Schröder heeft blijkbaar persoonlijk moeten opdraaien voor de mislukking van een aantal van zijn beleidspunten, de massale werkloosheid ver op kop.

Schröder heeft wel wat gescoord met zijn kordate aanpak van de recente waterellende en heeft zich in zake Irak geprofileerd als kanselier van de vrede, maar het belangrijkste thema bleef de benarde economische toestand en de werkloosheid, die hij in zijn legislatuur geen enkele keer beneden de vier miljoen heeft kunnen drukken. Daarvan heeft zijn uitdager, Edmund Stoiber, kunnen profiteren. Die is niet voor niets minister-president van de welvarende deelstaat Beieren, waar de werkloosheid veel lager ligt dan het landelijke gemiddelde.

Rood-groen zal de komende tijd hard mogen werken aan een aantal prioriteiten en de oppositie zal op de loer liggen om bij het minste ongenadig toe te slaan. Stoiber heeft alvast aangekondigd dat hij rood-groen binnen het jaar zal doen vallen en men kan ervan op aan dat hij dat zal doen bij de eerste kans die hij krijgt. Behalve economie en werkloosheid is er het deficit op de begroting, de uitbreiding van de Europese Unie, het dossier Irak en vooral het proberen oplappen van de verzuurde relaties met de Verenigde Staten.

Zodra de regering gevormd is, zal veel energie gestoken moeten worden in deze voorrangsdossiers. Men mag vrezen dat Duitsland een beetje onstabieler en moeilijker regeerbaar is geworden. Het zou comfortabeler zijn als de nieuwe regering een wat bredere meerderheid had om te beletten dat Duitsland een reus op lemen voeten zou worden. Europa, maar vooral de VS, kijken met enige bezorgdheid naar de evolutie in Berlijn.