Wie wind zaait zal storm (met gele verf) oogsten

Het was perfect te verwachten en te voorspellen: een regering die geen aandacht heeft voor het sociaal overleg, zorgt voor sociale onrust. Inclusief de onvermijdelijke excessen.

Deze zomer verschenen in de kranten allerlei zeer geleerde opiniestukken over de vraag of de regering-Michel al dan niet legitimiteit heeft, gelet op de drastische minderheidspositie aan Franstalige kant. De filosofische en juridische argumenten vlogen in het rond, waardoor het allemaal een beetje op academische spielerei leek.

Maar wie zich afvroeg wat een 'gebrek aan legitimiteit' precies betekent in de praktijk, werd deze week op zijn wenken bediend. Een golf van spontane stakingen, en gele verf op de gevel van een regeringspartij: dat is wat we noemen een gebrek aan legitimiteit. De Franstalige vakbondsleden zijn sowieso al wat vuriger dan hun Vlaamse collega's, maar er is deze keer aan Franstalige kant ook geen enkele matigende invloed. Rood, groen en zelfs blauw vinden elkaar in hun afkeer van wat de 'MR-NVA-coalitie' wordt genoemd.

Velen reageren nu enigszins in paniek op het bekladden van de MR-gevel, alsof ons land elk moment in de chaos en de anarchie kan worden gestort. Maar als je het vergelijkt met het protest tegen de eenheidswet in 1961, of de grote boerenbetoging van 1971, dan blijven zelfs de meest overtuigde FGTB-militanten nog braaf. Bovendien zie je ook een duidelijk patroon in de Belgische politieke geschiedenis. Er zijn altijd periodes geweest van hevige mobilisatie en protest, en pas daarna krijg je weer het geduldige overleg en de compromisvorming die zo centraal staan in het Belgische model van sociale vrede. De enige vraag is hoelang de onrust moet duren voordat iedereen beseft dat een compromis toch een betere oplossing is.

Natuurlijk zijn spontane stakingen waar de gewone reiziger de dupe van wordt, of het gebruik van geweld tegen personen altijd verkeerd. Maar om een vicepremier te parafraseren: de vakbondsleden zullen daar wel hun redenen voor gehad hebben. Als de Oostfronters en diegenen die meehielpen met het oppakken van de Antwerpse Joden hun redenen hadden, dan geldt hetzelfde voor de opgehitste vakbondsleden.

Daarmee wil ik de gele verf natuurlijk niet goedpraten, maar het is belangrijk te weten waar het protest vandaan komt. Als er dan toch bespaard moet worden, dan is het van cruciaal belang dat van iedereen een inspanning wordt gevraagd. Niet omdat bijvoorbeeld een belasting op de verkoop van aandelen, zoals die door CD&V werd gevraagd, zoveel zou opbrengen. Maar op die manier zou tenminste duidelijk worden dat de inspanningen rechtvaardig verdeeld worden, wat goed zou zijn voor het aanvaarden van de inlevering.

Om het nog erger te maken: de maatregelen zelf worden niet als rechtvaardig gezien, maar er is al evenmin vertrouwen in diegene die de besparingen oplegt. Driekwart van de Franstaligen in ons land voelt zich totaal niet verbonden met deze regering, en dat betekent meteen dat er geen enkele rem staat op het protest tegen de beslissingen van deze ploeg. Premier Michel bevindt zich dus in precies dezelfde uitzichtloze situatie als de Franse president Hollande. Nog maar 20 procent van de Fransen zegt vertrouwen te hebben in de president, en in de praktijk wil dat zeggen dat hij aangeschoten wild is, en niets meer kan realiseren. Zelfs trouwe partijmilitanten keren zich nu tegen Hollande. Een premier die in zijn eigen taalgemeenschap slechts op 25 procent van de kiezers kan rekenen, is net zozeer aangeschoten wild.

We weten al hoe het zal aflopen: uiteindelijk zal er een compromis moeten worden gevonden; dat is onvermijdelijk in het Belgisch sociaal model. Een geroutineerd politicus als Kris Peeters heeft dat ook door, en het brandje over het brugpensioen in de bouw werd door hem snel en vakkundig geblust, tot tevredenheid van vakbonden en werkgevers. Minister Galant, daarentegen, wekt nog steeds de indruk dat het voor haar een detail is of de NMBS nu 700 miljoen of 2,1 miljard zal moeten inleveren. Een beter recept om ongeruste werknemers de gordijnen in te jagen is er niet.

Premier Michel zal zijn verantwoordelijkheid moeten opnemen, en zelf zijn gewicht in de schaal werpen, als hij verdere ontsporingen wil vermijden.