Diepzee geeft haar geheimen mondjesmaat prijs

Meer dan 13.000 nieuwe dieren en planten zijn het afgelopen jaar in kaart gebracht in de oceanen en zeeën van onze planeet. Dat meldt het Census of Marine Life (CoML), een internationale associatie van marinebiologen en andere wetenschappers, in haar recentste jaarverslag. Voorlopig staat de teller daarmee op 230.000, maar de CoML-onderzoekers zijn ervan overtuigd dat het in werkelijkheid een veelvoud daarvan moet zijn. "Dit is nog maar het topje van de ijsberg", zegt Ron O' Dor, hoofd van Census.

De Census of Marine Life is een reusachtig onderzoeksproject dat de biodiversiteit en de weelde van het leven in de zeeën en oceanen van onze planeet wil optekenen. Opgestart in 2000 brengt het grootschalige onderzoek de zeefauna en -flora in kaart met behulp van de nieuwste analysetechnieken. Een groeiend mondiaal netwerk van honderden wetenschappers uit meer dan 70 landen bouwt nog tot 2010 samen aan een grote database, die als bron voor het toekomstige visserij- en milieubeleid moet dienen. Het Europese deel van de studie wordt gecoördineerd door het Vlaams Instituut voor de Zee (VLIZ) .

Sommige diersoorten worden op sleepboten gehesen, geteld en gecatalogiseerd. Andere worden voorzien van een microchip en nauwlettend gevolgd, met soms verrassende resultaten tot gevolg. "In sommige metingen volgden dieren duizenden meters onder het zeeoppervlak cirkelvormige trajecten van wel tien kilometer doorsnede", zegt dr. Frederick Grassle, voorzitter van het wetenschappelijke stuurcomité van Census. "We hebben nog heel wat werk voor de boeg. De mensheid heeft nog maar vijf procent van alle oceanen onderzocht, gebieden ver buiten de kustlijnen blijken vaak nog nooit verkend. En waar we al gezocht hebben, was het leven misschien te klein om het te kunnen zien."

Van de nieuwe octopussen in de Zuidelijke Oceaan over de koraalachtige zeealgen in Alaska en de onbekende variant van de grote strandgaper in Chili tot de ontdekte minuscule weekdieren uit de Indische Oceaan: het CoML ontdekt overal nieuwe species. Tot nu toe zijn in 2004 106 nieuwe vissoorten aan de databank toegevoegd, wat het totaal op 15.482 brengt. Het CoML verwacht uit te komen op zo'n 20.000 marine vissoorten. Verder zijn 6.800 verschillende soorten zoöplankton gecatalogiseerd en de wetenschappers voorspellen dat dat cijfer nog zal verdubbelen. Verrassend genoeg zijn microben, de allerkleinste organismen, goed voor 90 procent van de totale biomassa in de oceanen van de aarde. De CoML-onderzoekers brachten dit jaar ook nog onbekende transoceanische migratieroutes van tonijn en haai aan het licht.

De jaarresultaten worden op 29 november bekendgemaakt op de Internationale Conferentie voor Datamanagement van de Marine Biodiversiteit in het Duitse Hamburg, samen met nieuws van lokale organisaties die deel uitmaken van de enorme information seaway.

Dat er nog werk aan de winkel is, blijkt ook uit de Censusdatabank: 95 procent van de hierin beschreven soorten leven in de eerste 100 meter onder het wateroppervlak, amper 0,1 procent van de onderzochte soorten houdt zich op in de duistere diepzee. Een specimen dat op meer dan 2.000 meter diepte genomen is, is vijftig keer vaker onbekend voor de wetenschappers dan een dat op 50 meter diepte genomen werd. Ongetwijfeld liggen in de diepten van de oceaan dus nog nieuwe schatten te wachten op hun ontdekking. Binnenkort wordt alvast het water van het Canadese Arctische Bassin, dat afgedekt is met ijs en tot het oudste ter wereld behoort, onder de loep genomen.

Sara De Sloover