De veldslag om kinderbijslag

De belangrijkste beslissing is al genomen bij het opstellen van het regeerakkoord: elk kind in de rij zal evenveel krijgen. Tot nu toe was het bedrag voor het tweede kind hoger dan voor het eerste, het derde kreeg nog meer. Ook zal het bedrag niet meer stijgen naargelang het kind ouder wordt. Simpel: iedereen krijgt één basisbedrag per kind.

De grote vraag daarbij is hoe hoog dat zal zijn. De regering gaat uit van een vork tussen de 120 en de 160 euro, afhankelijk van de gemaakte keuzes. Het basisprincipe is eenvoudig: hoe meer en ruimer de sociale correcties, hoe minder geld er overblijft voor het basisbedrag. Het totale budget blijft gelijk.

Open Vld en N-VA willen zo dicht mogelijk bij de bovengrens landen, vanuit het principe dat alle burgers er volop van moeten kunnen meegenieten. Andersvaliden en wezen kunnen voor hen wel zeker rekenen op een extraatje.

CD&V wil meer aandacht voor de zwakkeren, waarbij het basisbedrag wat lager mag. Zij zien kinderbijslag dan ook als een belangrijk middel in de strijd tegen kinderarmoede. Het inkomen en het aantal kinderen zijn voor hen het belangrijkste uitgangspunt voor compensatie. Zo staat het ook in het regeerakkoord. Maar hoe ver ga je daarin? Daar kristalliseert zich de discussie.

Er is één obstakel dat de gesprekken bemoeilijkt. Toen de regeringspartners in de zomer van 2014 een akkoord bereikten over de kinderbijslag, beschikten ze nauwelijks over cijferwerk. Niet onlogisch, want de berekeningen zijn hopeloos complex. Verander één parameter (aantal kinderen, inkomen, ...) en het hele systeem kan kantelen. Minstens even relevant in de discussie zijn de overgangsmaatregelen, die de berekeningen fors beïnvloeden.

Consensus

N-VA wilde het nieuwe, fors vereenvoudigde systeem zo snel mogelijk op poten zetten. Tot de eerste, voorlopige simulaties binnenrolden. Het oude systeem is erg voordelig voor grote gezinnen. Als je van de ene dag op de andere zou overstappen van het oude naar het nieuwe systeem, verliezen sommige gezinnen tot enkele honderden euro per maand, zo bleek.

Een sociaal bloedblad aanrichten is nu ook weer niet de bedoeling, beseffen de Vlaams-nationalisten. Daarom is er nu een consensus om te werken met een overgangsperiode. Maar hoe die eruitziet, is nog lang niet beslecht. Wie nu al kinderen heeft, zal kunnen blijven genieten van zijn oude rechten. Maar hoe lang? N-VA wil relatief snel afbouwen. CD&V wil trager gaan, net als Open Vld. "Je breekt geen gemaakte afspraken met de ouders", klinkt in liberale hoek.

Er lagen al tig scenario's op tafel, zonder dat er duidelijkheid kwam. Op aandringen van Vlaams minister-president Geert Bourgeois heeft het kabinet van minister van Welzijn Jo Vandeurzen (CD&V) nu een viertal concrete pistes compleet laten becijferen. Hoe die eruitzien is een goed bewaard geheim. Ze rolden ook pas eind vorige week binnen.

Open Vld voegt een extra dimensie toe aan het debat. Voorzitter Gwendolyn Rutten pleitte er zelf voor om voorwaarden aan de kinderbijslag te verbinden. Wie zijn kroost niet naar de kleuterklas stuurt, verliest zijn toeslag. Anderstalige moeders krijgen pas hun geld als ze ook Nederlands leren. Het moet achterstelling wegwerken, maar volgens CD&V is dit onzin. Ook N-VA staat allerminst te springen, waardoor de kans klein is dat deze voorstellen het halen.

Ieder zijn waarheid

Dan rest nog de moeilijkste politieke knoop: wie gaat de uitkeringen uitbetalen? Ouders hebben allicht lak aan wie het geld op hun rekening stort, toch is de vraag van cruciaal belang. Niet alleen gaat het met 3,1 miljard euro over veel geld, het plaatst de regering voor een tweesprong: begin je met een schone lei of spiegel je je aan het oude, Belgische verzuilde systeem van sociale zekerheid? Daarin keren vakbonden werkloosheidspremies uit, betalen mutualiteiten de ziekteverzekering en de kinderbijslagfondsen, verbonden aan de werkgevers, het kindergeld.

Consultancybedrijf Deloitte deed onderzoek naar wie het meest efficiënt werkt - de overheid of de kinderbijslagfondsen? - maar kwam niet met een sluitend advies. Gevolg: elke partij leest er zijn eigen waarheid in.

Zo wil N-VA dat de staat resoluut het heft in handen neemt. Maar wil de partij niet net minder overheid? Er komen 600 ambtenaren over die zich op het federale niveau bezighielden met complexe dossiers. De overgrote meerderheid - zo'n 80 à 90 procent - kan volautomatisch gebeuren, zonder dat mensen een aanvraag moeten indienen. Dat de zuilen zo buitenspel gezet worden, is minstens even belangrijk voor de partij.

Zowel CD&V als Open Vld pleiten voor een behoud van de kinderbijslagfondsen, naast een dienstverlening door de overheid. Waarom zou je de expertise van fondsen weggooien? Wel kan hun aantal teruggedrongen worden. Momenteel zijn er zo'n 13. Drie grote fondsen Acerta, Attentia en Securex gaven vorige week al aan te willen fuseren.

Minister Vandeurzen hoopt tegen de paasvakantie op een akkoord.


MORGEN: Moet de overheid ons beschermen tegen alcohol en sigaretten?