Stomme Stemtest!
De traditionele Stemtest die de VRT samen met een heleboel mediapartners deze week lanceerde kan, even traditioneel, op kritiek rekenen. Of we de stemtesten nu serieus nemen of niet, invullen doen we ze massaal. 'Bovendien stijgt het belang van de Stemtest bij elke nieuwe verkiezing', zegt opsteller Stefaan Walgraeve.
Het was de Gentse blogger Michel Vuijlsteke die deze week iets vreemd opmerkte. De vragen in het Nederlands zijn vaak anders opgesteld dan in het Frans. De Stemtest is deze keer een samenwerkingsverband over de taalgrens heen, met academische en mediapartners uit Vlaanderen en Franstalig België, waaronder de kranten De Standaard, La Libre Belgique en zowel de VRT als de RTBF. Na het invullen van 27 vragen kan je niet alleen zien welke Vlaamse partijen het meest bij je politieke voorkeur aansluiten, maar ook of je dicht of ver staat van de PS, MR, Ecolo, FDF en cdH. Maar wie de moeite doet om de Stemtest in de Franstalige versie in te vullen, stoot op iets merkwaardigs. Zo is dezelfde stelling eerder 'links' geformuleerd in het Frans en 'eerder' rechts in het Nederlands.
Een voorbeeld: "Vlaanderen moet minder geld besteden aan ontwikkelingshulp" wordt "La Wallonie doit consacrer plus d'argent à l'aide au développement".
Of wat denkt u van deze: "Er moet een hoofddoekenverbod komen voor leerkrachten in het gemeenschapsonderwijs" tegenover "Le personnel de la fonction publique wallonne doit avoir le droit de porter le foulard".
Woeste politici
De meeste mensen zijn onbewust geneigd om 'eens' te antwoorden op een stelling, zeker als ze er niet meteen een mening over klaarhebben. Maar wie als Vlaming meedoet aan de Stemtest heeft zo meer kans om uit te komen bij rechtse partijen, terwijl in Franstalig België het net omgekeerd is.
Professor Stefaan Walgraeve, verantwoordelijk voor het opstellen van de Stemtest, begrijpt de kritiek, maar heeft een logische verklaring. "Die verschillende formuleringen vind je enkel terug bij de Stemtest voor de respectievelijke Vlaamse en Waalse verkiezingen. Voor de federale Stemtest is er geen verschil. Hier in Vlaanderen heb je veel meer verschillen tussen de politieke partijen, terwijl in Wallonië de partijen qua standpunten dichter bij elkaar liggen. Omdat de teneur over een aantal thema's daar nu eenmaal wat linkser is, kan je makkelijk het onderscheid maken door de vraag ook wat linkser of progressief te stellen."
Overzichtelijkheid
Stemtesten zijn vandaag gemeengoed bij verkiezingen. Nochtans waren heel wat politici, onder wie Stefaan De Clercq (CD&V) en Geert Bourgeois (N-VA), woest na de uitzending van Doe de Stemtest op de VRT in 2003. Het was de allereerste keer dat de kiezer zich op zo'n toegankelijke manier kon verhouden tot de partijen die naar zijn of haar stem hengelden. In die elf jaar zijn er verschillende Stemtesten bijgekomen, die we met zijn allen steeds meer invullen, maar de kritiek is gebleven. Zeker dankzij de opkomst van sociale media.
"Nochtans is de manier waarop we het opstellen al die tijd even wetenschappelijk gebleven. Laten we zeggen dat we nu wel meer rekening houden met eventuele kritiek en onze communicatie beter verzorgen", zegt Walgraeve. Zo had men in de eerste jaren af en toe de neiging om een stelling wat 'leukig' te verpakken. Zo peilde men naar de voorkeur voor onafhankelijk Vlaanderen door te vragen of de Rode Duivels gesplist moet worden. "Dat is er nu echt wel uit", lacht de professor.
Voor wie eraan twijfelde: de kritiek heeft amper invloed op de populariteit van de Stemtesten. Ook deze keer vinden we massaal de weg naar de Stemtest (zie kader). Hoewel amper een paar procent zich ook echt laat beïnvloeden door de Stemtest, zo blijkt uit onderzoek. Maar volgens Walgraeve zal dat aantal toenemen: "Er is zoveel politieke informatie, op alle mogelijke media, dat zo'n Stemtest het voordeel van de overzichtelijkheid heeft." Wie weet dat de kritiek ook daarom bij elke nieuwe editie toeneemt.