Machtsspel stort Brazilië in crisis
Brazilië verkeert in een institutionele crisis nadat een rechter de benoeming heeft geblokkeerd van voormalig president Lula tot kabinetschef van huidig president Dilma Rousseff. In heel het land komen voor- en tegenstanders van de heersende macht op straat.
Oud-president Luiz Inácio Lula da Silva is donderdag onder groot straatprotest beëdigd tot de rechterhand van Rousseff. Hij moet de economie uit het slop te halen, maar de oppositie en zelfs openbaar aanklagers zien zijn aanstelling als een truc om hem te vrijwaren van vervolging wegens corruptie.
Kort nadat Lula zijn handtekening had gezet, vaardigde een federale rechter een bevel uit om de aanstelling ongedaan te maken. Regeringsfunctionarissen rekenen erop dat een hogere rechtbank dat bevel zal vernietigen. Lula kan als stafchef - een post met de status van minister - een normale strafzaak ontlopen, want Braziliaanse bewindslieden kunnen alleen door de hoogste rechtbank worden berecht.
Olympische Spelen
Lula ligt onder een vergrootglas vanwege verdenkingen van corruptie en witwassen rond staatsoliebedrijf Petrobas. Het zou gaan om gemanipuleerde contracten en miljarden aan steekpenningen voor diverse politieke partijen, waaronder de Arbeiderspartij van Lula en Rousseff.
De crisis rond de aanstelling van Lula is de zoveelste in Brazilië, dat over vijf maanden gastland is van de Olympische Spelen en worstelt met zowel een uitbraak van het zikavirus als een langdurige economische recessie. Gisteren kwamen opnieuw duizenden voor- en tegenstanders van de Arbeiderspartij op straat. In São Paulo zette de politie het waterkanon en traangas in tegen demonstranten.
Rousseff zei donderdag tijdens de benoeming van haar voormalige mentor "niet te knielen voor de kreten van de staatsgreep". Lula's aantreden "betekent niet dat hij niet meer wordt onderzocht, de vraag is door wie hij onderzocht wordt", vertelde de Braziliaanse president. Het aantreden van Lula betekent volgens haar een versterking van de overheid, die de grootste economische malaise sinds 1981 het hoofd moet bieden.
"Het lijkt wel een aflevering van House of Cards", laat betoger Rômulo Setúbal (41) via Twitter weten. Al dagen roepen hij en vele anderen om het aftreden van Rousseff en de arrestatie van Lula. Zondag werd het aantal betogers op drie miljoen geschat. Daarmee is het een van de grootste demonstraties ooit in Brazilië.
Volgens Setúbal, die politieagent is, zijn de demonstraties grotendeels vreedzaam. Al gebruikte de politie deze week ook al traangas tegen vijfduizend demonstranten die zich voor het congres in de hoofdstad Brasilia hadden verzameld. "Als Lula aantreedt, brengen wij Brazilië tot stilstand", zei Carla Zambeli, een van de organisatoren van de demonstraties, tegen de krant O Globo.
Telefoontap
Aan de vooravond van het aantreden van Lula kreeg de politieke soap nog een twist: onderzoeksrechter Sérgio Moro gaf uit protest vijftig belastende telefoontaps vrij. De taps laten ook gesprekken horen tussen Rousseff en Lula over diens benoeming. Daaruit zou kunnen worden opgemaakt dat beiden de mogelijkheid van benoeming tot stafchef bespraken om aan vervolging te ontkomen. "Gebruik het alleen als het nodig is", zegt Rousseff tegen Lula.
"Democratieën eisen dat mensen weten wat hun vertegenwoordigers doen, zelfs als zij proberen om in de schaduw te handelen", zei Moro toen hij de gesprekken woensdagavond vrijgaf. Kort daarna verzamelden honderden betogers zich voor de rechtbank in Curitiba, Moro's woonplaats, om hun steun te betuigen aan de aanklager. Hij wordt door vele aanzien als een volksheld, tegenover de corrupte politici.