Direct naar artikelinhoud

'Wie een streek uithaalt, pakken we aan'

Bedrijven en politici doen het in hun broek voor hem en zijn filmpjes worden honderd-duizenden keren bekeken. Arjen Lubach bewijst op de Nederlandse tv dat niet alleen Amerikanen scherpe satire kunnen maken. Jan Debackere

Waarom zouden we best wat minder vlees eten? En wat is er verkeerd aan TTIP, het grote handelsverdrag met de Verenigde Staten? Wie op zoek is naar stevige argumenten en tegelijk ook eens goed wil lachen, zoekt op YouTube best eens naar de filmpjes van Arjen Lubach (Zondag met Lubach). Satire in de stijl van Jon Stewart en Stephen Colbert, maar ook geen simpele kopie. Daarvoor is het te Nederlands en te grappig.

Lubach en zijn team maakten al vijf seizoenen en zagen hun impact en kijkcijfers steeds groeien. Vraag het maar aan Hello Fresh, wiens verkooptechnieken genadeloos aan de schandpaal werden genageld. Interviews aan Nederlandse kranten geeft Lubach al even niet meer - "Ik wil niet dat de mensen mij zat worden" -, maar in volle voorbereiding op het zesde seizoen dat zondag start, maakte hij voor De Morgen toch een uurtje vrij.

Zijn het nu dankbare tijden voor een satirisch tv-programma? Figuren als Trump en Wilders zorgen bijna continu voor ophef.

"Veel reuring is voor ons interessanter dan windstilte. Maar Trump is lastig omdat hij een internationaal figuur is en over Wilders is al zoveel gezegd en geschreven dat het moeilijk is nog een originele insteek te vinden.

"Het probleem is ook een beetje dat je niet wil dat de mensen aan de macht te grote clowns zijn. Ik ben een clown en die zijn het leukst als ze zich verhouden tot een serieuzere werkelijkheid. Als de werkelijkheid de vorm van een clown aanneemt, krijgt de echte clown het lastig. Soms gebeurt er nu zelfs iets dat we vorig seizoen in een brainstorm hebben bedacht. Met Trump is het ook zo. The Simpsons hadden in 2000 een aflevering waarin hij president was. Ik weet zeker dat de schrijvers toen hebben zitten lachen met het absurde idee dat Trump president zou kunnen worden."

Wat primeert bij Zondag met Lubach: de humor of het onderwerp?.

"De humor. Zondag met Lubach is in de eerste plaats satire. Een belangrijk onderwerp waar we geen grappen over kunnen maken, brengen we niet. Als ik tien minuten geen grappen maak over klimaatverandering, zapt iedereen weg. Als ik over dat onderwerp begin met een goede grap, blijft iedereen kijken."

Veel mensen weten wat TTIP is dankzij Zondag met Lubach en hebben er ook een mening over. Houdt u rekening met die invloed?

"Ik weet dat mensen zich soms laten leiden door wat we zeggen en ik weet dat we enige vorm van journalistieke waarde hebben, maar ik wil daar niet te veel over nadenken. Wij zijn hier in de eerste plaats bezig met het creëren van comedy."

De satirici en comedians zijn toch de hofnarren van vandaag? Jullie maatschappijkritiek vindt veel weerklank.

"Journalisten controleren de macht door te factchecken, maar de controle van de macht door die belachelijk te maken, is ook heel belangrijk. Zo toon je aan dat mensen zich nooit te serieus mogen nemen. Dat geldt voor alle grote ideologieën, maar ook voor religie. Als een Erdogan grappenmakers stokken in de wielen steekt, wordt het eng.

"Wij zijn alleen niet bezig met de impact van onze items. Wij maken grapjes over zaken waar we het ook over zouden hebben in de kroeg. Behalve de kijkcijfers en de paar mensen die me op straat aanspreken is er ook geen concrete weerslag van wat we doen. Er hangt hier geen impactcijfer aan de muur, als dat al zou bestaan."

Jullie juichen niet als de man van de minister van Volksgezondheid opstapt na een stuk van jullie?

"Ik ben er van overtuigd dat hij geen crimineel is, maar het is niet slim consultant in de zorgsector te worden nadat je vrouw minister van Volksgezondheid is geworden. Hij hielp zorgbedrijfjes met slim declareren waardoor ze meer overheidsgeld kregen. Dat is opmerkelijk en dat willen we brengen, maar daar houdt het op.

"Wij willen een spiegel voorhouden waarin je hypocrisie of inconsequentie kunt zien, zoals bijvoorbeeld een minister die het ene moment A zegt en vijf maanden later B. Dat is heel interessant én meestal ook heel grappig."

In maart zijn er in Nederland verkiezingen. Zetten jullie daar extra op in?

"We hebben een aantal ideeën, maar die kan ik nog niet delen. We hebben ook overwogen om alle lijsttrekkers in de studio uit te nodigen. In het verleden hebben we er al een paar gehad, alleen voelde dat wat ongemakkelijk. Je wil niet bevriend worden met de mensen van wie je de poten onder hun stoel wil zagen. Het probleem is ook dat rechtse politici niet wilden komen. Satirici worden als links gezien, hoewel onze redactie over het hele politieke spectrum verdeeld is. Daarom zijn we van dat idee afgestapt. We blijven de clown die op afstand met tomaten naar ze kan gooien."

Hebben rechtse politici minder gevoel voor humor dat ze niet naar de studio willen komen?

"In de Verenigde Staten is dat ook zo. Maar als je er zoveel mee moeite hebt dat Jon Stewart of Stephen Colbert linkse gasten zijn, moet je zelf maar iemand aan de rechterzijde vinden die grappen maakt. Op de een of andere manier lukt dat niet. Ik weet niet hoe dat komt, maar grappenmakers zijn vaak scherpe denkers. Misschien zijn ze daarom progressiever en staan ze meer open voor verandering? Het is dus niet zozeer links of rechts, maar eerder progressief of conservatief."

Bent u zelf links?

"Ik ben niet zozeer links, maar wel progressief. Ik vind stilstand, of achteruitgang, altijd een beetje naïef. Het beeld dat vroeger alles beter was, is volgens mij ingegeven door een collectief misverstand dat voortkomt uit nostalgie.

"Die opdeling is verder niet zo relevant. Een onderwerp als vlees is niet links of rechts. Het is gewoon een feit dat je beter een biefstuk kunt laten staan omdat je zo veel water spaart. Af en toe schuurt het aan een politieke kleur, maar over het algemeen zijn het vrij zakelijke constateringen die aan bod komen."

Zondag met Lubach zal dus niet extra Wilders viseren?

"Nee. Wij pakken iedereen aan die een streek uithaalt. Het maakt ons niet uit wie het is. Wij willen alleen bijdragen aan een zo transparant mogelijke wereld. Ik wil een wereld waarbij niemand wegkomt met een inconsequente uitspraak of onjuiste bewering, en zeker niet als het een kwaadaardige is."

Zondag met Lubach, zondag om 21.40 uur op NPO3