Direct naar artikelinhoud

Gekke plannen en papieren bootjes

Start-up en software, de twee woorden lijken onlosmakelijk verbonden in de Amerikaanse innovatiehub Silicon Valley. Bij ONAK, een Gentse start-up, bewijzen ze het tegendeel. Vier jaar geleden was de opvouwbare kano een wild idee, vandaag heeft het bedrijf er een kleine 400 geproduceerd.

Otto Van De Steene is trots. "Zo gaat het altijd." Net voor hij zijn ONAK-kano aan de oevers van de Schelde in het water wil laten voor een aantal foto's, wordt hij aangesproken door een toevallige passant. "Hé, is dat zo'n opvouwbaar model? Ik heb daar al over gelezen."

Van De Steene bevestigt. De man is ervan onder de indruk dat zulke boten hier, in het industriepark van Nederzwijnaarde in Gent, geproduceerd worden. Hij is alvast geïnteresseerd om er een aan te schaffen. "Het zou wel handig zijn als je de opgevouwen boot aan een fiets zou kunnen hangen", tipt de man nog. Van De Steene grijnst en zegt: "Dat komt nog."

"We willen kanovaren zo toegankelijk mogelijk maken", legt hij uit. "De meeste steden zijn gesticht rond waterlopen, alleen kun je daar als inwoner te weinig van genieten." Hij spreekt uit ervaring. Samen met zijn beste vriend en vennoot bij ONAK, Thomas Weyn, bevoer hij de Gentse wateren meerdere keren per week. "Een stad beleef je anders op het water." Het was hun moment om bij te praten en te discussiëren over werk, dromen en nieuwe technologieën.

Maar kanovaren op stedelijke wateren brengt ook praktische obstakels mee. Je legt zo'n ding niet zomaar in de gang thuis. "Je hebt sowieso een aanlegplaats nodig. Wij moesten drie keer verhuizen. Bovendien is onze boot twee keer gestolen", sakkert Van De Steene.

Na die tweede keer zocht het duo naar een alternatief, een flexibel model dat je na een tocht opvouwt tot een soort rugzak of reiskoffer en meeneemt naar je appartement. "Maar dat bestond niet. Er was wel een opvouwbare kajak, maar dat is niet hetzelfde. Wij wilden met twee in een boot zitten", zegt Otto.

Durven dromen

Een precieze datum kunnen Van De Steene en Weyn er niet op plakken, maar het idee om dan zelf maar een opvouwbare kano te maken, moet zo'n vier jaar geleden voor het eerst uitgesproken zijn. Een idee, een droom, zoals iedereen weleens het gevoel heeft slimmer te zijn dan een superondernemer zoals Elon Musk.

Meestal blijft het bij loze woorden en verre dromen. "Maar Otto en Thomas zijn twee gekken die in dat waanzinnige idee zijn blijven geloven. En kijk waar ze nu staan", zegt Bert Van Wassenhove, een bekende naam in het start-upwereldje. Hij staat het duo regelmatig met raad en daad bij en investeerde ook zelf wat centen in het project.

De boot van ONAK is tot in de puntjes uitgedacht. In het eerste jaar verdiepte Otto zich in het concept van een kano. Zo weet hij als geen ander hoe Eskimo's uit Groenland hun boten bouwen en ging hij in heel Europa met ervaren kanovaarders op tocht.

Van De Steene vertelt hoe hij daarna honderden bootjes in papier vouwde. Maar die zijn niet bewaard. "Stom eigenlijk, want ik zou iedereen de evolutie kunnen tonen."

Wie een start-up bouwt rond software, heeft in de eerste plaats een idee nodig en moet daarnaast vooral kunnen programmeren. "Ik heb enorm veel tijd gestopt in het zoeken naar de juiste grondstoffen voor onze boot."

De twee vrienden zakten wekelijks af naar Zwalm om bij Van De Steenes ouders prototypes te tekenen en te maken. Van De Steene bracht ook uren en soms dagen door in Timelab, een Gents stadslab, waar hij digitale ontwerpen printte en met een lasercutter uitsneed. In die tijd leefde hij van een uitkering, terwijl Weyn nog voltijds werkte.

Na een zoektocht van twee maanden koos het duo uiteindelijk voor polypropyleenplaten met een honingraatstructuur, een technologie die ontwikkeld werd aan de KU Leuven. Daardoor is alles heel plooibaar, maar ook stevig genoeg. "Je zou kunnen zeggen dat wij boten maken van Tupperware-potjes", zegt Van De Steene. "Maar onze boten zijn wel vijftien keer beter qua snijbestendigheid dan je snijplankje."

De ONAK-kano is vooral ontworpen voor stille wateren. Aan de buitenkant zit een speciale skin, zodat de boot goed door het water glijdt. Enkel de deksels en de peddels zijn niet van Belgische makelij. "De deksels komen uit Taiwan. Daar heb ik het soms moeilijk mee. Op dit moment is dat de beste oplossing. Als je je droom wilt waarmaken, moet je blijkbaar compromissen maken", zegt Van De Steene.

Al snel werd duidelijk dat geen enkele machine in de omgeving in staat was het ontwerp van ONAK te produceren. "We hadden geld ontvangen van de Vlaamse overheid om ons project te steunen, maar dat was verre van voldoende om een machine op maat te laten maken", vertelt Van De Steene.

Ze besloten een Kickstarter-campagne (Kickstarter is een crowdfundingwebsite waarmee je projecten kunt financieren) op poten te zetten, om zo 150.000 euro op te halen. Na drie dagen stond er al 50.000 euro op de teller. "We dachten dat we ons doel met de vingers in de neus zouden halen, maar plots viel alles stil." Die eerste 50.000 euro was het resultaat van drie maanden lang familie, vriend en vijand overtuigen een boot te kopen. "We moesten ons bereik vergroten."

Van De Steene en Weyn wilden aandacht en probeerden het VRT-journaal te halen, maar de terroristische aanslag in Nice gooide roet in het eten. "Op zulke momenten ligt de focus van de redactie uiteraard niet bij een opvouwbare boot."

Complementair

Ondertussen ontfermt Nele zich al enkel maanden over de administratie en communicatie. "Om haar aan te nemen kregen we hulp van Co.Foundry, een start-up-incubator, die ons een hr-specialiste ter beschikking stelde. Vandaag kunnen we niet meer zonder haar."

Of het doel om van ONAK een gezond bedrijf te maken de vriendschap tussen de beste vrienden niet in de weg staat? Van De Steene is heel overtuigd. "Wij zijn hier aan begonnen als beste vrienden, maar onze relatie is enorm veranderd. Al zal Thomas altijd een topvriend blijven."

Zo kruipen de twee voor het eerst sinds lang nog eens samen in een kano voor de foto's bij dit stuk. Iets wat ze beiden oprecht missen. "We zullen in alle drukte toch tijd moeten vinden om regelmatig samen in die boot te stappen, want daar praten we het beste met elkaar", zegt Weyn.

Investeerders in start-ups zien liever duo's komen dan enkelingen. Je verdeelt niet alleen de druk, maar in de meeste gevallen zijn de kwaliteiten minstens verschillend, in een ideale wereld zelfs perfect complementair. "Vraag mij om een Excel-sheet te ontleden en ik word radeloos", zegt Van De Steene. Hij beseft dat ONAK nooit realiteit had kunnen worden zonder zijn vennoot. "Term sheets, kapitaal ophalen, contractbepalingen en kleine lettertjes: Thomas praat zelfs doorgewinterde advocaten onder tafel", zegt Van De Steene.

Hij moet het zelf meer hebben van creativiteit en gekke ideeën. "De gesprekken over hoe we de aandelen van ons bedrijf zouden verdelen, waren dan ook snel afgerond: fiftyfifty. Een bedrijf op autoritaire manier leiden is iets van lang geleden. De balans zit goed tussen ons, we hebben in die vier jaar nog geen slaande ruzie gehad."

Spijt dat die relatie zakelijker is geworden, hebben ze niet. "De dromen waar we het vroeger in de kano over hadden, zijn nu voor een stuk werkelijkheid geworden. ONAK is daar het resultaat van. We hadden ook eeuwig in een bootje kunnen blijven fantaseren", relativeert Otto.

Zware tijden

Uiteindelijk haalde ONAK in de zomer van 2016 235.230 euro op, of meer dan 200 bestellingen voor ONAK-boten. Echt uitbundig hebben ze dat bij ONAK niet gevierd. "Je beseft ineens dat je die mensen ook allemaal een boot zult moeten geven, er is geen weg terug."

Op het moment van ons bezoek rollen de eerste ONAK-boten van de pers in een grote hangar in een klein hoekje van het industriepark. De poort van de hangar staat open. Omdat het buiten meer dan 30 graden is, moet een zuchtje wind voor verkoeling zorgen voor de vier tijdelijke werknemers. "Ik moet een dezer dagen een koelkast op de kop tikken om drankjes fris te houden, dat gaat werken hier al een stuk aangenamer maken."

Van De Steene wijst naar de schuldige voor de droge, hete lucht. "Hier zit bijna al ons geld in." Hij monstert de machine even, checkt of de plooilijnen op de juiste plek geperst worden. Hij excuseert zich voor de chaos in de hangar.

"Het zijn enorm zware weken geweest", geeft hij toe. "We moesten al die boten aan onze kopers bezorgen. Ik heb al maanden geen wekker moeten zetten, ik werd vanzelf heel vroeg wakker. We beloofden onze Kickstarters in maart een boot te leveren. We zijn ondertussen maanden verder."

Hij zit er duidelijk mee. "We hadden nochtans een marge van drie maanden ingecalculeerd. Maar als de fabrikant van de machine doodleuk laat weten dat de productie drie maanden vertraging zal oplopen, ben je die voorsprong snel kwijt."

Stress is iets waarmee je als kersverse ondernemer moet leren om te gaan. "En ik vrees dat we nog een tijdje in start-upmodus zullen verkeren."

Vrienden en investeerders rond het duo voorspellen dat ONAK door een nieuwe moeilijke periode zal moeten om helemaal door te breken. De machine staat er, de eerste boten zijn op dit moment normaal gezien geleverd, nu komt het erop aan boten te blijven verkopen. "Dat zal niet makkelijk zijn", beseft Van De Steene.

Hij wijst er fijntjes op dat zijn markt niet enkel Gent of België is. "In de Verenigde Staten en Canada is het niet zo gek dat mensen een kano kopen." Volgens Google Trends kan dat weleens kloppen: 40 procent van de Canadezen googelt af en toe het woord 'kano'. "Maar het zal er in de eerste plaats op aankomen relaties aan te knopen met andere outdoormerken om onze machine te doen draaien."

Als we helemaal op het einde van het gesprek vragen of hij zich een echte ondernemer voelt, twijfelt Van De Steene even. "Ik heb nooit mijn diploma gehaald, ben ontslagen bij AS Adventure om dit project te kunnen starten en heb twee jaar van de dop geleefd. Voor mij is ONAK de ideale manier om het juk van mislukkeling van me af te gooien. (denkt even na)Ik ben wel trots. Dit is toch allemaal vrij gedurfd."

Morgen Deel 2: Hello Customer mikt meteen op Europees succes