Van de orde naar de chaos, en terug

Een opgewekte verschijning kun je Clara Badisco, de hoofdpersoon van Sanne Huysmans' debuutroman Rafelen, hoegenaamd niet noemen. Ze kampt met hevig chagrin d'amour, nadat haar vriend Jakob haar onverwachts in de steek liet en een dertigdagenbreak instelde. Waarna ze in haar binnenwereld gaat wroeten naar oorzaak en gevolg. Want hadden Jakob en zij geen symbiotische band?

Intussen voelt ze zich ook lichtjes verheven boven haar omgeving. 'Clara moest toegeven dat ze overtuigd was van de oeverloze domheid van de mens. Volstrekt moedeloos werd ze van de grijze zielen die de winkelstraten bevolkten.' Het in zichzelf gekeerde meisje positioneert zich 'aan de zijlijn als een omstaander'.

In het eerste deel van deze veellagige en eloquente roman likt Claire haar wonden in filosofisch getinte dagboeknotities, waar ze alleen is met 'haar spooksels'. Ze wil voorkomen dat haar leven nog meer uit elkaar gaat vallen. Of is het eerder 'rafelen'? 'Rafelen is ontwarren, de knopen van het weven loshalen, rafelen is ook verwikkelen, de structuur van het weven weer in chaos storten. Rafelen betekent zowel eenvoudiger maken als compliceren.'

En dat is de specialiteit van Clara Badisco, die al haar gedachten nauwlettend op een weegschaaltje legt. Slechts langzaam laat ze de buitenwereld weer toe en rijst het besef dat ze te zeer aan Jakob was gehecht. 'Ik stel vast dat de pijn niet met een klap kleiner wordt, maar ze ongemerkt stilletjes afdrijft.'

Filosofische lades

Geleidelijk werpt Clara haar hengels uit naar de natuurwetenschappen in een soms nogal hoogdravende zoektocht naar de zin van het leven en naar 'verbondenheid'. Er wordt gegoocheld met begrippen als entropie ('Entropie is vrijheid!') en thermodynamica, en via haar nieuwe buddy Florian Geeraerts ('Gé') komt ze in contact met professor Herman Ides, hoofd van het fysicadepartement. Hij staat er voor open om na te gaan hoe de wetenschappen zich weer rechtstreekser tot de werkelijke wereld kunnen verhouden. Drijven de hersenknobbels van de academici niet te zeer weg van de maatschappij? Die vraag levert Clara een onderzoeksopdracht op. Dat laat haar toe weer ettelijke filosofische lades open te trekken - van Schopenhauer tot Nietzsche en Wittgenstein. In concentrische cirkels wordt haar universum weer groter en verdampt Clara's pessimisme.

Even ga je vermoeden dat er er zich alsnog een turbulente plot of een ferme campusintrige zal ontwikkelen. Dat is niet het geval. Rafelen blijft een hoofdzakelijk atmosferische roman vol zorgvuldig opgeschreven redeneringen, zijsprongen en ideeënballonnetjes, waarbij zowel de vroege boeken van Connie Palmen, de romans van Italo Calvino of Harry Mulisch' De ontdekking van de hemel tot inspiratie strekken.

Huysmans laat haar achtergrond als politicologe en filosofe duchtig doorschemeren, maar legt ook een waas van ondoorgrondelijkheid over haar eerste boek. Ze verliest zich soms in al te solipsistische denkoefeningen. Ook enige lichtheid had deze roman meer zuurstof gegeven. Toch demonstreert Huysmans met Rafelen op bijna vanzelfsprekende wijze haar schrijftalent.