May ziet voor Britten het beste van alle werelden

1 Gemeenschappelijke markt

May kondigde aan dat de Britten van plan zijn deze gemeenschappelijke markt te verlaten.

Europese leiders hebben herhaaldelijk gezegd dat lidmaatschap acceptatie van de vrijheden van goederen, diensten, kapitaal en mensen betekent, maar met dat laatste kunnen de Britten niet leven, noch met de jurisdictie van het Europese Hof van Justitie. In plaats van lidmaatschap van de interne markt wil May er toegang toe middels een op maat gesneden vrijhandelsakkoord.

De Britten zijn bereid een beperkte financiële bijdrage te leveren en vertrouwen verder op de economische ratio van andere landen. Een Brusselse strafexpeditie zou volgens haar "een heilloze daad van zelfpijniging" zijn. Ze beklemtoonde dat "geen akkoord beter is dan een slecht akkoord".

Belgisch premier Charles Michel (MR) waardeert Mays helderheid, maar dringt aan op spoedige onderhandelingen. "Nu we weten wat de intenties zijn, mag het proces niet vertraagd worden. De vertrekprocedure moet snel en coherent zijn", aldus Michel. "Groot-Brittannië is de vierde grootste klant van België en zijn zesde grootste toeleverancier, we moeten onzekerheid dus te allen prijze vermijden."

Ook Voka-bestuurder Hans Maertens reageerde in Radio 1-programma De wereld vandaag: "We maken ons zorgen. Het VK is goed voor 10 procent van alles wat we exporteren", klonk het. "Er komen nieuwe douaneregels, mogelijk nieuwe heffingen. Onze bedrijven zullen minder uitvoeren, en sommige voeren vandaag de druk al. We moeten hieruit geraken, en onderhandelingen van vijf jaar kunnen we missen als kiespijn."

Hij besloot met: "De Britten gaan het keihard spelen. We zullen daar een passend antwoord op moeten vinden."

2 Douane-unie

Lange rijen vrachtwagens in Calais, Harwich of Dover, of aan de grens tussen Ierland en Noord-Ierland. Dat is niet iets wat May graag wil zien na een brexit. Voortzetting van het lidmaatschap van de grootste douane-unie ter wereld is dus wenselijk, maar er is een groot probleem: de Britse regering wil handelsakkoorden sluiten met landen buiten Europa. 's Lands nieuwe vriend Donald Trump heeft al een voorzet gegeven.

De twee zijn onverenigbaar en daarom mikt May op het Verenigd Koninkrijk als een associé van de Europese douane-unie. Daarbij moeten zo veel mogelijk handelsbarrières sneuvelen. Een vangnet vormen de tarieven van de Wereldhandelsorganisatie. Critici noemen dit voorstel een gevalletje 'van twee walletjes' eten, maar het raakt het hart van Mays Global Britain-visie. Het land wil zich bevrijden uit de dwangbuis van de EU en op zoek gaan naar "oude vrienden en nieuwe bondgenoten elders ter wereld". Met Ierland wil May een aparte handelsunie aangaan.

3 Goede buren

De toon van de toespraak was amicaal. May pleitte voor een sterke unie, met de Britten als goede buren. "Onze wil om de EU te verlaten, was geen verwerping van de waarden die we delen", sprak ze. Een succesvolle unie is in het Britse belang, zo verzekerde ze het gehoor van ambassadeurs, politici en journalisten.

Om vervolgens het mes op tafel te leggen. Sterk beïnvloed door haar Drie Brexiteers (Fox, Davis en Johnson), gerustgesteld door het uitblijven van een economische malaise en in de wetenschap dat brexit meer volkse steun geniet dan een half jaar terug, gaat de reborn brexiteer May de onderhandelingen met aan overmoed grenzende bravoure tegemoet.

4 Migratie

"Het Verenigd Koninkrijk is een open en tolerant land", oreerde May toeschietelijk. "We willen altijd immigratie uit Europa, en we zullen individuele migranten altijd als vrienden verwelkomen." Ze voegde eraan toe dat Londen en niet Brussel bepaalt wie zich op het eiland vestigt, en dat elke immigrant op zijn of haar kwaliteiten zal worden beoordeeld, ongeacht het land van herkomst.

Maar hoe zit het met de drie miljoen EU-migranten die al jaren in het groene en plezante land werken en wonen? De premier zei dat ze hun toekomst, en die van Britten op het vasteland, al veilig had willen stellen, ware het niet dat "een of twee Europese landen" dit hebben tegenhouden.

5 Wat nu?

De volgende stap in het brexitproces is de uitspraak van het supreme court, die volgende week wordt verwacht. Dan zal bekend worden of er parlementaire goedkeuring nodig is voor het in werking stellen van artikel-50 en of wetgeving daarbij noodzakelijk is. Met een harde brexit in het vooruitzicht valt er meer tegenstand te wachten, bijvoorbeeld van de Liberaal-democratische leider Tim Farron. Hij heeft Mays koers een "diefstal van democratie" genoemd, suggererend dat 51,9 procent van de Britten niet per se voor een harde variant was.

Ook Guy Verhofstadt (Open Vld), liberaal fractieleider in het Europees Parlement, stelde dat May geen rekening houdt met de wens van de burgers. "May moet de bezorgdheden van de 48 procent (die op 'remain' stemden, VK) meenemen. Het huidige gebrek aan helderheid voor burgers van het Verenigd Koninkrijk, binnen en buiten het land, haalt veel levens overhoop."

In haar toespraak zei May dat de volksvertegenwoordiging de kans krijgt om over het onderhandelingsresultaat te stemmen. Brexit-minister David Davis voegde eraan doe dat de brexit zelf niet ter discussie zal staan. Om de Euro-gezinde critici tegemoet te komen, en het bedrijfsleven een cold turkey te besparen, komt er mogelijk een overgangsperiode. Voorzitter Donald Tusk van de Europese Raad noemde Mays speech getuigen van "iets meer realisme", ook al sprak hij van een "treurig proces" en "surrealistische tijden".

Belgisch premier Michel, ten slotte, pleit voor een loyale en intelligente brexit die de focus legt op de verwachtingen van onze burgers. "We hebben duidelijke en realistische doelstellingen nodig. We zullen met een faire en constructieve benadering onderhandelen over de nieuwe relatie."