Minimumprijs sluiting: 30 MILJARD
De sluiting van vijf Zwitserse kerncentrales zal 20 miljard euro kosten. De factuur van de sluiting van de Belgische centrales dreigt nog een stuk hoger op te lopen. Wie zal dat betalen?
Een kerncentrale sluiten, het klinkt simpel, maar in de praktijk is het dat allerminst. De centrale van het stroomnet afkoppelen is maar de eerste van vele stappen. Eenmaal de centrale stilligt, kan de hoogradioactieve splijtstof uit de reactor worden gehaald. Die verdwijnt dan voor enkele decennia in een koelbassin en daarna een container op de site zelf. Later verhuist de splijtstof voor tienduizenden jaren naar een nucleair stort.
En de splijtstof is één zaak, maar de centrale nog een andere. Een gestopte reactor komt eigenlijk neer op een enorme hal vol buizen en materiaal die allemaal mogelijk radioactief besmet zijn. Alles moet met de grootste zorg worden gecontroleerd en behandeld. Volgens specialisten duurt het meer dan vijftien jaar om een kerncentrale te ontmantelen. Een kerncentrale sluiten en het afval bergen is een herculische taak. Met een prijs.
In Zwitserland wordt al jaren gediscussieerd over de sluiting van de vijf kerncentrales (met een totaal vermogen van 3.200 megawatt). Een nieuwe studie, op vraag van de overheid, schat de kostprijs van de volledige ontmanteling nu op 20 miljard euro. Voor deze studie vergeleken de Zwitsers hun eigen rekenwerk met de opruimingskosten van buitenlandse reactoren met dezelfde ouderdom. Het resultaat ligt een stuk hoger dan verwacht.
Spaarpot
De Zwitserse eindfactuur roept ook vragen op over de factuur verbonden aan de Belgische kernuitstap. De wet voorziet de sluiting van de zeven kerncentrales in Doel en Tihange (met een vermogen van 6.000 megawatt) tegen 2025. In ons land bestaat echter geen degelijke schatting van de opruimingskosten. Om de simpele reden dat de politiek maar niet beslist waar en hoe men het afval wil stockeren. Wellicht in de Kempische bodem, maar niemand hakt de knoop door.
In afwachting van een beslissing moeten de uitbaters van de kerncentrales, Engie-Electrabel en in minder mate EDF Luminus, wel al jaarlijks geld opzijzetten voor de toekomstige opkuis. In deze nucleaire spaarpot zit momenteel 10,1 miljard euro. Vraag is of de spaarpot straks bij de sluiting, in 2025, vol genoeg zal zijn.
De Zwitsers gaan in hun studie uit van een kostprijs van 6,2 miljoen euro per megawatt. Aangezien de meeste Belgische kernreactoren van hetzelfde type zijn als de Zwitserse, ongeveer even oud zijn en beide landen denken aan ondergrondse berging, is het zo mogelijk om een - voorzichtige - indicatie te krijgen van de kosten. Voor de Belgische 6.000 megawatt zou dit neerkomen op zowat 37 miljard euro.
Bronnen dicht bij het nucleaire dossier noemen het 'plausibel' dat de kosten oplopen tot 30 miljard euro of meer. Maar dit met naam en toenaam zeggen ligt te gevoelig. Eloi Glorieux van Greenpeace hoeft zich niet in te houden: "Ik voorspel al jaren dat de kostprijs van de ontmanteling van de kerncentrales niet is gedekt door de spaarpot van Engie-Electrabel en EDF Luminus. Er is veel meer geld nodig."
Glorieux vreest dat de belastingbetaler het verschil zal moeten bijpassen. "In de jaren 80 werd de afbraak van de nucleaire fabriek Eurochemic in Dessel al afgewenteld op de belastingbetaler. Met de kerncentrales wordt het niet anders. Energiebedrijven proberen ook uit alle macht te ontsnappen. In Duitsland willen E.ON en RWE hun nucleaire activiteiten afsplitsen in een bad bank. Die kan dan failliet gaan, zodat ze niet meer opdraaien voor de opkuis."
Electrabel alleen
De Duitse regering heeft hier een stokje voor gestoken. In België is dit voorlopig geen thema. Al kan dat snel veranderen. Het Franse concern Engie werkt namelijk aan de afsplitsing van zijn Belgische dochter Electrabel. In dat geval zal Electrabel alleen achterblijven met de enorme nucleaire erfenis. Kan het bedrijf die financiële verantwoordelijkheid dragen? Anders zal het geld van elders moeten komen. Versta: van de staat, van de belastingbetaler.
Federaal minister van Energie Marie Christine Marghem (MR) belooft "de Zwitserse studie te bestuderen". Meer commentaar wil ze niet kwijt. Engie-Electrabel zegt dat het moeilijk is om de Zwitserse berekeningen te extrapoleren naar ons land. "Hoe dan ook is de wet duidelijk: Engie-Electrabel zal betalen voor de ontmanteling van de kerncentrales", reageert woordvoerder Anne-Sophie Hugé. "We komen die verplichting na, en we zullen dat ook blijven doen."