Mexicanen met rug tegen (grens)muur
De Mexicaanse president Enrique Peña Nieto is volledig in de hoek gedreven door Donald Trump. Die slaat een ongekend vijandige toon aan tegen de zuiderburen. Zij eisen een harde reactie van hun leider.
In zijn eerste week als bewoner van het Witte Huis liet Trump er geen twijfel over bestaan: de relatie tussen de VS en Mexico slaat een geheel nieuwe weg in. Hij tekende een decreet om een grensmuur te bouwen en noemde de muur tussen aartsvijanden Israël en Palestina als lichtend voorbeeld. Hij dreigde ook 20 procent belastingen te heffen op in Mexico vervaardigde producten en gaat massaal migranten zonder papieren deporteren.
Ondanks Trumps spervuur aan beledigingen, wringt Mexicaans president Peña Nieto zich in allerlei bochten om het diplomatiek op te lossen. Hij benoemde de Trump goedgezinde Luis Videgaray tot minister van Buitenlandse Zaken en sprak af om op 31 januari in Washington te komen praten over de toekomst van handelsakkoord Nafta. Peña Nieto had zijn morrende bevolking beloofd dit met opgeheven hoofd te zullen doen.
Maar nadat Trump woensdag het decreet voor de grensmuur tekende, voerden Peña Nieto en zijn adviseurs verhit discussie over de vraag of ze het bezoek moesten annuleren. Trump was hen voor: "Als ze niet voor de muur gaan betalen, kunnen we het bezoek beter afblazen", twitterde hij donderdagochtend. Peña Nieto, die herhaaldelijk heeft gezegd niet voor de kosten van de muur te zullen opdraaien, zegde de reis af. Maar wat een waardig besluit had moeten zijn, voelde als een diepe vernedering.
Weg met McDonald's
De relatie tussen beide landen is altijd problematisch geweest. In 1846 vielen de Amerikanen Mexico binnen en in de tweejarige oorlog die daarop volgde, verloor Mexico de helft van zijn grondgebied. De Mexicanen betreuren de Amerikaanse invasie nog altijd in hun volkslied en hebben een dubbel gevoel bij de Amerikanen. Ze hekelen hun arrogantie en dominantie, maar dromen tegelijkertijd van een leven 'aan de andere kant'.
In 1994 tekenden Canada, Mexico en de VS hun vrijhandelsverdrag en de banden werden op alle vlakken aangehaald. Mexico is economisch afhankelijk geworden van de VS: liefst 80 procent van de export gaat naar de noorderburen.
De Mexicanen dansen ondertussen naar Amerikaanse pijpen door migranten aan de Mexicaanse zuidgrens tegen te houden, en oorlog te voeren tegen de kartels die de Amerikaanse markt van drugs voorzien.
Peña Nieto bevindt zich in een moeilijke positie. Harde taal richting Trump kan desastreuze gevolgen hebben voor de economie, maar de druk van de bevolking is groot. Want met de komst van Trump zijn de altijd sluimerende anti-Amerikaanse sentimenten wakker geschud. "We gooien McDonald's, Starbucks en Burger King het land uit", klinkt het op Twitter. "Laat ze hun troep houden."
Linkse kandidaat rukt op
Peña Nieto klopte aan bij de Canadese premier Justin Trudeau, om samen op te trekken in de Nafta-onderhandelingen. Maar Trudeau liet hem in de kou staan. Ook uit de rest van de regio blijft het angstvallig stil. Want wie durft de onvoorspelbare bullebak Trump tegen zich in het harnas te jagen? Peña Nieto staat alleen, en met zijn rug tegen de muur.
De grote winnaar is Andrés Manuel López Obrador. De linkse politicus was altijd al een felle tegenstander van Nafta, en pleit ervoor neoliberale hervormingen terug te draaien. Hij wil een aanklacht indienen tegen Trump bij het VN tribunaal, wegens mensenrechtenschendingen. López, die twee keer eerder een gooi deed naar het presidentschap, schiet omhoog in de peilingen voor de verkiezingen van 2018.
"Arm Mexico. Zo ver van God, zo dicht bij de Verenigde Staten", aldus de beroemde uitspraak van de negentiende-eeuwse intellectueel Nemesio García. Zijn uitspraak heeft in het huidige Trump-tijdperk weer een nieuwe betekenis gekregen.