Hoe de VN in Soedan een oogje dichtknijpen

Acht maanden lang was Aicha Elbasri de woorvoerster van Unamid, de vredesmissie van de Verenigde Naties en de Afrikaanse Unie in de West-Soedanese regio Darfoer. Gedegouteerd en geschokt door de werking besliste ze haar ontslag in te dienen. Ze was het beu om journalisten en het grote publiek een rad voor de ogen te draaien.

In het gerenommeerde tijdschrift Foreign Policy doet ze haar hele verhaal. Op 25 augustus 2012 ging ze in de regio aan de slag, drie jaar nadat de VN openlijk hadden verkondigd dat de oorlog in Darfoer voorbij was. "Toen was ik een van de mensen die dat geloofde. Ik dacht dat er - naast wat strubbelingen tussen nomaden en landbouwers - geen conflict meer was."

Toen Elbasri woordvoerster werd, was het dus grotendeels stil rond de kwestie. In groot contrast met enkele jaren eerder, toen een resem internationale sterren verontwaardigd door de gruwelbeelden, aandacht voor de oorlog opeisten. George Clooney lobbyde zich suf en voorzag een documentaire van een voice-over en de Britse band Mattafix zorgde met 'Living Darfur' voor de politiek correcte zomerhit.

Getuige van gruwel

Van die urgentie was in 2012 helemaal geen sprake meer. Zeker niet nadat de VN zelf hadden gezegd dat het probleem was opgelost. "In deze staat van ontkenning werd ik woordvoerder", zegt Elbasri. "De eerste keren dat ik getuige was van de gruwel onder de verstikkende Soedanese zon, was het alsof ik uit Plato's grot kwam gekropen."

Meteen op haar eerste dag werd ze geconfronteerd met onregelmatigheden. Een journalist belde haar met de vraag wat er precies was gebeurd in Tawila, in het noorden van de regio. Er waren geruchten over gevechten. "Officials zeiden me dat het daar rustig was. Dat bracht ik zo over aan de journalist. Het zou een onbewuste leugen blijken."

In werkelijkheid hadden Soedanese soldaten met ruim 150 militaire voertuigen vier dorpen aangevallen. Vrouwen waren verkracht, mannen en kinderen aangevallen, dorpen geplunderd en platgebrand. Duizenden inwoners sloegen op de vlucht. En hoewel de lokale bevolking Unamid snel op de hoogte bracht van de aanval, zou het nog vier dagen duren voordat ze ter plaatse gingen kijken.

Elbasri: "Tawila was het eerste voorbeeld van de systematische mislukkingen van de VN die ik kon documenteren. Het toont hoe Unamid loog tegen de media, er niet in slaagde de bevolking te beschermen en daar zelfs niet de minste moeite voor deed." Toen ze een generaal om uitleg vroeg, kreeg ze dit antwoord: "Soms moeten we ons gedragen als diplomaten. We kunnen niet alles vertellen wat we zien in Darfoer."

De leugens gingen zelfs tot het kabinet van secretaris-generaal Ban Ki-moon. "In zijn rapport over Darfoer staat niets over de aanval op Tawila. Hij beschrijft wel hoe nabij het dorpje Koetoem een dode en acht gewonden vielen bij 'een vuurgevecht tussen Arabische milities en regeringstroepen'. In werkelijkheid waren onschuldige burgers in koelen bloede doodgeschoten door Arabische milities. Voor de ogen van de blauwhelmen. Die keken ernaar en maakten er foto's van."

Oorlogsmisdaden

De leugens en gruwel stapelden zich op en telkens Elbasri het probleem bij haar oversten probeerde aan te kaarten, kwam ze van een kale reis terug. Het was haar duidelijk geworden dat de VN en de Afrikaanse Unie bewust informatie over het conflict achterhielden om bepaalde belangen te beschermen. "Op 4 april 2013 nam ik ontslag. Ik kon niet langer spreken in naam van een VN-missie die er niet in slaagde weerloze burgers te beschermen."

Met haar getuigenis hoopt de vrouw Darfoer opnieuw op de politieke agenda te zetten en de oorlogsmisdaden aan de kaak te stellen. "Ik heb mijn carrière bij de VN beëindigd om vrijuit te kunnen spreken. Ik ben alleen mijn job kwijt, ontelbare Darfoerianen verliezen nog altijd het leven."

De nieuwe woordvoerder van Unamid was gisteren niet beschikbaar voor commentaar.

---

Tawila

VN: Het is rustig.

In werkelijkheid: Soedanese soldaten hadden vier dorpen aangevallen. Vrouwen waren verkracht, mannen en kinderen aangevallen, dorpen geplunderd en platgebrand. Duizenden inwoners op de vlucht.

Koetoem

VN: Een dode en acht gewonden bij een vuurgevecht tussen Arabische milities en regeringstroepen.

In werkelijkheid: Onschuldige burgers in koelen bloede doodgeschoten. Blauwhelmen keken ernaar en maakten er foto's van.