'Lou was een schrijver die zijn woorden zong'

Begin deze maand hadden we een afspraak met kunstenares Laurie Anderson in haar kantoor in de New Yorkse wijk TriBeCa, voor een kort interview over het archief van Lou Reed, die in 2013 overleed. Uiteindelijk spraken we bijna twee uur. Haar hond Will zat naast ons, het robotstemmetje op haar computer zei eerst 'vier', daarna 'vijf' uur.

Samen met Don Fleming, haar archivaris, legde ze me uit hoe het project ontstaan is, en ze lieten fragmenten horen van de meer dan zeshonderd uur audiomateriaal in het archief. Dat wordt momenteel allemaal gecatalogiseerd en gedigitaliseerd, en zal uiteindelijk door iedereen te beluisteren zijn in de New York Public Library for the Performing Arts in het Lincoln Center.

Anderson: "Lou en ik praatten niet echt over het archief. Tot het bittere einde heeft hij voor zijn leven gevochten. We hadden wel een soort pensioenplan: de L&L Art Ranch. Lou had altijd gedroomd van een club waar hij elke avond kon spelen en waar muzikanten altijd konden binnenspringen. We hadden het logo al: een X met twee L'en (kruist de vingers). Na zijn dood had ik het gevoel: 'Ik ga dit doen!' Julian Schnabel hielp me met het design van de L&L Art Ranch in de wijk Red Hook in New York.

"Ik ben blij dat Lou me het archief toevertrouwde. Het is wat ik echt wil, dat mensen erover horen en dat het zichtbaar wordt. Mijn ergste vrees was dat het ergens in een grot zou belanden. Ik heb vrienden bij wie dat gebeurd is. Een bekende kunstenaar met wie ik bevriend ben, schonk zijn werk aan Harvard. Een jaar later had hij iets nodig en vroeg hij het terug. Ze weigerden. Ik wou niet dat Lous archief op zo'n plek zou belanden."

Eigen universum

"Lou was een schrijver. Hij was een schrijver die zijn woorden zong. Hij was een personage in zijn eigen universum, maar hij bleef ver weg van het soort confessionele openbaringen van andere songschrijvers.

"Hij schreef songs op een heel andere manier. Hij stond 's morgens op, en de song was klaar. Hij moest hem alleen nog uittikken. Er waren nooit twintig versies van. Het was om gek van te worden. 'Ik schrijf van elke song 1.700 versies. Ik heb schriften vol lamlendige pogingen - allemaal doorgestreept! En hij...

"Hij schreef in zijn hoofd. Ik zag het hem keer op keer doen. En dan zag ik zinsneden die hij zes maanden eerder gezegd had. 'The blue glass we set right before the window' uit 'Set the Twilight Reeling' bijvoorbeeld. Dat ging dus over het moment waarop we ergens een vaas hadden gezet.'"

Anderson leerde Reed kennen via elektronica, zegt ze. "We namen deel aan conferenties van de Audio Engineering Society. We hadden het over microfoons. Toen we verliefd op elkaar werden, werden we gewoon verliefd. Er zat niets tussen.

"Lou was heel romantisch. Hij was de liefste, tederste persoon die ik ooit gekend heb. Hij was ook ongelooflijk heftig. Hij stak zijn emoties niet weg. Hij stond zichzelf het hele spectrum toe. Hij legde zich geen rem op.

"In het archief merk je ook zijn liefde voor zijn grote voorbeelden. Die waren heel belangrijk voor Lou, te beginnen met Warhol. Bob Wilson was voor hem een andere versie van Andy Warhol. Hij was een impresario die hem zei wat hij moest doen: 'Lou, ik wil dat je tien songs schrijft, en wel hierover...' Lou had graag dat je hem zei wat hij moest schrijven.

"Je zult merken hoe ongelooflijk hard hij werkte. Er bestaat een beeld van hem als de onbezorgde kerel die lak heeft aan alles - een beeld dat hij zelf creëerde in zijn teksten. Maar je maakt niet zo veel platen, treedt niet zo vaak op en maakt niet zo veel foto's als je er niet verschrikkelijk veel werk in steekt."

Wat het archief moet worden

"Jonge muzikanten zullen een mens leren kennen die zijn eigen imago creëerde, maar achter de schermen heel hard werkte. Het schetst ook een beeld van iemand die niet altijd prachtige dingen maakte. Ik vind het goed dat de mensen dat ook zien, want het zal hen moed geven als ze merken: 'Wow, heeft Lou Reed dat ding gemaakt? Het is vreselijk!' Dat is heel belangrijk, als je weet hoe moeilijk het is om een stijl en een eigen stem te ontwikkelen.

"Ik vermoed dat het archief vorm zal krijgen naarmate de bibliotheek het gaat presenteren. Ik hoop dat de mensen gestimuleerd worden om de collectie op verschillende manieren te leren kennen, en dat bibliotheek drempelverlagende routes aanreikt."

Al kan niet alles gearchiveerd worden. Anderson: "Het archief is ontzagwekkend, maar het is natuurlijk niet Lou Reed. Geen enkel archief valt samen met de persoon die het documenteert, met alle dingen die de textuur en het weefsel van een leven vormen, met inbegrip van zijn gevoel voor humor, de klank van zijn stem.

"Het enige wat ik echt mis in het archief, en wat zo belangrijk was in het leven van Lou Reed, en wat hoegenaamd niet gearchiveerd kan worden, is zijn hang naar meditatie. Hij deed heel intens onderzoek naar de aard van de geest, maar daar zijn geen fysieke sporen van overgebleven. Hij liet geen voetafdrukken na.

"En dat vind ik enorm intrigerend: dat zo veel van het leven nooit gevat kan worden. Het kan niet elders bestaan dan in het leven zelf. Het zit in je geest en sterft met je. Het is inspirerend dat je veel dingen niet kunt vasthouden. De meeste echt belangrijke dingen kun je niet bewaren."