Direct naar artikelinhoud

'Zet dat maar in de kop: Van Grieken heeft gelijk'

Tom Van Grieken (30) is de man die Vlaams Belang uit het cordon sanitaire moet halen. Met een nieuw boek, dat wordt ingeleid door VUB-prof Jonathan Holslag, probeert hij het imago van zijn partij op te poetsen en te verbreden. 'Weet u wat? Ik zal eens een nieuw 70-puntenplan schrijven.' Een gesprek over racisme, patriottisme en cynisme.

"Als student heb ik ooit een klik gemaakt", zegt Tom Van Grieken, voorzitter van Vlaams Belang. "Dat gebeurde toen ik begreep wat het verschil is tussen linkse en rechtse mensen. Linkse mensen gaan ervan uit dat iedereen het met hen eens is en zijn oprecht verbaasd als ze een afwijkende mening horen. Rechtse mensen denken dat iedereen tegen hen is en zijn oprecht verbaasd als iemand het met hen eens is. Toen ik dat inzag, heb ik besloten om mij voortaan als een linkse mens te gedragen. Ik ga ervan uit dat mijn ideeën mainstream zijn. Met die ingesteldheid ben ik op professor Holslag afgestapt."

Het nieuws stond eerder al in deze krant: het voorwoord van Toekomst in eigen handen, het boek dat Van Grieken volgende week voorstelt, werd geschreven door VUB-prof Jonathan Holslag. Dat voorwoord is opvallend positief. Holslag, die kritiek kreeg van zijn linkse collega's, sluit zich aan bij veel analyses die Van Grieken maakt: over de negatieve impact van globalisering en de nadelen van het multiculturele samenleven, bijvoorbeeld.

Een citaat: 'Ik voel veel sympathie voor de strijdlust die uit deze tekst blijkt, de wil om onze samenleving grondig te veranderen. Ik sluit mij volledig aan bij zijn bezorgdheid over de kwetsbaarheid van onze samenleving in een wereld die steeds onzekerder en vijandiger wordt, in een wereld waar Europa voor het eerst in eeuwen niet langer de sterkste, de meest welvarende en militair de meest vernuftige regio is.'

"Ik ben zeer vereerd dat professor Holslag op mijn vraag is ingegaan", zegt Van Grieken. "Maar ik wil daar nu ook niet te hard over juichen. Dat een academicus het voorwoord schrijft van een politiek boek, is de normaalste zaak van de wereld. En zo wil ik dat ook bekijken. Alsof ik een linkse mens ben die verbaasd zou zijn als Holslag had geweigerd. Hij heeft trouwens geen lofrede geschreven. Hij is het met een aantal van mijn ideeën eens, maar verwijst in de eerste zin al naar Adolf Hitler, als hij schrijft dat mijn partij zijn oma vroeger aan de nazi's deed denken. Dat was even schrikken."

Holslag noemt een aantal uitlatingen uit het verleden ook wansmakelijk.

"Ik ben daar altijd heel duidelijk over geweest: ik ben voorzitter geworden in 2014, alles voor die tijd is voor mij geschiedenis. Ik kan daar niets meer aan veranderen, dus ik wil naar de toekomst kijken. Ik wil afgerekend worden op mijn ideeën van vandaag."

U sleept dat verleden wel met u mee.

Tom Van Grieken: "De socialisten hebben in de jaren 40 tegen het vrouwenstemrecht gestemd. Gaat u dat aan sp.a-voorzitter John Crombez voorleggen als u hem nog eens interviewt?"

Die socialisten uit de jaren 40 zijn dood. Filip Dewinter, die nog altijd wordt geassocieerd met die wansmakelijkheid, is een levend boegbeeld van uw partij.

"Ik vind die term wansmakelijkheid niet gepast. Dat is de mening van Holslag."

Uw voorganger Gerolf Annemans heeft zich ooit, weliswaar slechts halvelings, verontschuldigd voor de schofferende taal die het Vlaams Blok vroeger gebruikte.

"Ik vind het ook niet slim om mensen te schofferen, maar ik ga me niet verontschuldigen. Ik bestrijd geen mensen, ik bestrijd een systeem. Ik heb een probleem met de islam, niet met islamieten. Zoals ik ook een zwaar probleem heb met het socialisme, maar niet met socialisten."

Maar wat is dan het verschil tussen het Vlaams Blok en Vlaams Belang?

"De principes blijven hetzelfde. Wij zijn patriotten. Maar Vlaams Belang is een nieuwe partij, met nieuwe statuten. En ik ben geboren in de jaren 80. Dat is geen excuus, maar is het niet intellectueel oneerlijk om mij aan te spreken over het verleden?"

Dat vind ik niet. U neemt in uw boek niet nadrukkelijk afstand van dat verleden. U schrijft bijvoorbeeld nogal relativerend over het 70-puntenplan.

"Uit dat 70-puntenplan is al behoorlijk wat gerealiseerd. Mijn partij heeft bijzonder veel invloed gehad op het politieke debat."

Daar hebt u volkomen gelijk in.

(lacht) "Zet dat maar als kop boven uw artikel: 'Tom Van Grieken heeft volkomen gelijk'. Daarom is dat cordon zo onrechtvaardig. Ik zeg het u eerlijk: ik kan mijn kas soms opvreten als de N-VA weer maar eens een ballonnetje oplaat omdat ze hun rechterflank willen afdekken, omdat ze voelen dat teleurgestelde kiezers terug naar mijn partij willen komen. En de journalisten laten zich daar nog aan vangen ook."

Geef eens een voorbeeld?

"Als Sarah Smeyers voorstelt om nieuwkomers niet meteen het volledige kindergeld te geven, dan is dat een goed idee. Alleen zit Smeyers in de federale Kamer, en kindergeld is een Vlaamse bevoegdheid. Of neem het boerkiniverbod dat zij bepleitte. Uitstekend idee, maar er komt niets van in huis. Daar word ik boos van. Tegelijk ben ik de N-VA ook dankbaar, net zoals ik CD&V'ers Hendrik Bogaert en Pieter De Crem dankbaar ben: zij maken het discours van Vlaams Belang mainstream en aanvaardbaar."

Het was nochtans de missie van Bart De Wever om uw partij irrelevant te maken.

"Zoals het de missie was van Nicolas Sarkozy om het Front National kleiner te maken. Dat is aanvankelijk gelukt, met zijn uitspraken dat hij het racaille in de banlieues met een hogedrukreiniger zou aanpakken. Zo werd het discours van het Front National gelegitimeerd. Ik troost mij met de gedachte dat ook het discours van Vlaams Belang nog nooit zo wijdverspreid is geweest, hoewel we nog nooit een minister hebben geleverd."

En toch geraakt u op deze manier nooit uit het cordon sanitaire.

"Het cordon sanitaire is mijn probleem niet, maar dat van de N-VA."

Toch hoopt Gerolf Annemans vurig dat het ooit doorbroken kan worden. Hij hoopt dat u die klus kunt klaren.

"Ik zou blij zijn als we dat cordon in de prullenbak kunnen gooien. Aan ons zal het niet liggen, wij willen met iedereen praten. Maar niet ten koste van alles. En ik denk dat u ons te vroeg afschrijft. Er zijn gemeenten waar de partijdiscipline niet zo strak is, en waar volgend jaar gepraat kan worden over coalities met Vlaams Belang. Ik kan u uiteraard niet zeggen wáár dat zal gebeuren, maar ik maak me sterk dát het zal gebeuren."

Niet ten koste van alles, zegt u. Welk principe is voor u heilig?

"Een migratiestop van minstens tien jaar. Dat geeft ons de kans om de vreemdelingen die er nu zijn, te integreren of assimileren. Het is zoals een kopje thee: als je daar een klontje suiker in doet, wordt het smakelijker. Maar met twintig klontjes suiker is het niet meer drinkbaar. Zo heeft Vlaanderen het saturatiepunt bereikt. We hebben een time-out nodig, zodat we het Vlaanderen van morgen kunnen opbouwen met de mensen die er nu zijn. Op voorwaarde dat criminelen, profiteurs en extreme moslims het land verlaten."

De slogan 'Eigen volk eerst' komt in uw boek niet voor.

"Dat zou kunnen."

Vergeten?

"Nee, ik vind dat nog altijd een gezond patriottisch principe."

Maar het is toch een akelige slogan. De onderliggende boodschap is: blanke Vlamingen hebben voorrang.

"Nu maakt u een intentieproces. Dat is helemaal niet de onderliggende boodschap. Het gaat erom dat mensen met een andere nationaliteit niet mogen worden voorgetrokken, bijvoorbeeld bij de toekenning van sociale woningen. De staat moet eerst voor de eigen burgers zorgen. Dat heeft niets met huidskleur te maken."

Dus de militanten die na een toespraak van pakweg Filip Dewinter 'Eigen volk eerst' scanderen, hebben het dan helemaal niet over blanke Vlamingen?

"Nee. Dat maakt u ervan. Het gaat altijd over nationaliteit."

Toch maakt u in uw boek een paar keer,

misschien onbewust, het onderscheid tussen 'Vlamingen' en wat u 'allochtonen' noemt,

terwijl dat ook Vlamingen zijn.

"In een ideale wereld vallen identiteit en nationaliteit nagenoeg samen. Maar dat is in onze multiculturele samenleving helaas niet het geval. Daarom is identiteit vandaag zo belangrijk in het politieke debat. Ik hoor links graag zeggen dat niet je afkomst, maar je toekomst telt, maar je kunt hier geen toekomst hebben als je je geen Vlaamse burger voelt. Daarom zet ik mij zo af tegen de dubbele nationaliteit: ik vind dat je loyauteit moeten tonen aan het land waar je toekomst ligt."

In een reactie op minister-president Geert Bourgeois verwees u op Twitter vorige week nog eens naar Vlamingen met een migratieachtergrond als 'vreemdelingen'. Maar dat zijn ze toch niet? Die mensen zijn Vlamingen, zoals u en ik.

"Maar sommigen moeten zich nu eenmaal nog inpassen in onze normen en waarden. En voor mensen die de sharia volgen, ligt dat heel moeilijk. Op dat vlak mogen we geen duimbreed toegeven: onze vrijheden zijn geen kwestie van geven en nemen. Ik vind dat we trots mogen zijn op onze normen en waarden, op onze Vlaamse identiteit."

Maakt de islam daar deel van uit?

"Nee, daar wil ik heel duidelijk in zijn: de Vlaamse identiteit heeft geen islamitische component. Geïntegreerde moslims kunnen Vlaamse burgers zijn, dat wel, maar ik vind dat we moeten ophouden met toegevingen te doen aan de islam. We zijn die religie te veel aan het pamperen."

Meent u dat?

"Ja. We financieren moskeeën, we leiden imams op, we serveren halalvlees in scholen, we laten toe dat moslima's met hoofddoek voor de overheid werken..."

U wilt een totaal hoofddoekverbod in openbare gebouwen, schrijft u.

"Ja, in scholen, bijvoorbeeld. En voor alle werknemers van de overheid, niet alleen voor hen die in contact komen met de klanten. De burgerlijke wet staat boven de religie. Ik ben zelf gelovig, als katholiek, maar geloof is iets persoonlijks. De staat moet daarop toezien. In dat opzicht hou ik nogal van de Franse lekenstaat. Dat is klaar en duidelijk."

U vindt ook inspiratie in Duitsland, want u pleit voor de Kirchensteuer, schrijft u, waarbij de belastingbetaler zelf mag aangeven welke religie zijn geld krijgt.

"Ja, dat vind ik een goed systeem."

De katholieke kerk zal niet tevreden zijn, want die zal fameus moeten inleveren.

"Mijn voorstel staat los van monumentenzorg: uiteraard moeten we onze kerken en kathedralen in ere houden. Maar de financiering van godsdienst zoals die nu bestaat, mag van mij worden afgeschaft. Een systeem van Kirchensteuer is het eerlijkste."

De islam zal in dat systeem veel meer geld krijgen.

"Dat is dan een nadeel van het systeem. Maar voor alle duidelijkheid: ik zou de islam nooit erkennen, net omdat dat in het huidige systeem financiering impliceert."

Zou u dan de erkenning van de islam willen intrekken?

"Inderdaad. Omdat ik tegen de financiering van de islam ben."

Dan moet de Moslimexecutieve dus worden opgeheven?

"Vindt u de Moslimexecutieve een integratiebevorderend orgaan?"

Onder de nieuwe leiding: dat denk ik wel.

"Ik lees alleen maar dat er intern constant ruzie wordt gemaakt."

Het is de instelling die moet waken over het islamonderwijs, over de erkenning van moskeeën, enzovoort.

"Mag ik u een vraag stellen: wordt het christendom erkend in Saudi-Arabië?"

Wij leven niet in Saudi-Arabië.

"Nee, goed. Maar u begrijpt wat ik bedoel. Wij zijn een christelijk-humanistisch land. Wat mij betreft wordt dat principe in de grondwet ingeschreven. Ik wil uiteraard niemand, ook geen enkele moslim, verhinderen om zijn godsdienst in de privésfeer te beleven, maar net zoals er geen kerken worden gefinancierd in Saudi-Arabië, moeten er hier bij ons geen moskeeën worden gefinancierd."

Bent u het eens met schrijver Wim van Rooy dat de islam een totalitaire ideologie is, vergelijkbaar met het nazisme?

"Ik vind Wim van Rooy een ongelofelijk intelligente man, die bovendien zeer aimabel is. In het bekrompen Vlaanderen wordt hij niet naar waarde geschat, en dat is jammer. Er zijn vast parallellen te trekken tussen de islam en een totalitaire ideologie of een sekte - zo staat er onder meer de doodstraf op afvalligheid. Maar dat debat is niet zo aan mij besteed. Ik voer een politieke strijd, ik voer geen theologische discussies over de islam."

Over naar de Europese Unie, dan: u wantrouwt dat project, en wil de natiestaat in ere herstellen.

"Ik zou bij voorkeur een Vlaamse natiestaat zien, uiteraard. Maar ik vind de natiestaat inderdaad een goede buffer tegen de nadelen van de globalisering. Op dat vlak ben ik het bijvoorbeeld eens met Jonathan Holslag: momenteel exporteren we jobs en importeren we slechte buitenlandse investeringen, wat niet altijd een goede zaak is - denk aan de Chinezen die enkel onze technologie wegkopen. Ik ben ook tegen het Europese opengrenzenbeleid, want dat leidt tot onder andere sociale dumping. De Europese Unie is niet de oplossing, maar het probleem."

Wilt u de Europese Unie verlaten, zoals Marine Le Pen?

"Deze Europese Unie deugt niet. Het is een ver-van-ons-bedshow, waar wij geen democratische controle meer over hebben. Ik wil geen politieke unie op dat niveau, ik pleit voor samenwerking tussen soevereine staten op Europees niveau."

U wilt ook uit de NAVO stappen.

"Wat mij betreft wordt België een Zwitserland aan de Noordzee. Ik weet niet of het zo slim is dat we via de NAVO verbonden blijven met Turkije. Vergeet ook niet dat Saudi-Arabië een bondgenoot is van de NAVO. De wereld is veranderd, en dus moeten we onze positie ter discussie stellen. We kunnen partner blijven van de NAVO, zoals Oostenrijk, zonder lid te zijn."

Over Marine Le Pen gesproken: die 'patriottische lente' waar u graag naar verwijst, dat zal voor een andere keer zijn. Wilders heeft de macht niet gegrepen in Nederland, en ook Le Pen zal het niet halen.

"Dat zegt u. Ik zou daar nog niet zo zeker van zijn. En je hoeft ook geen president te worden om invloed te hebben. De patriottische lente is wel degelijk doorgebroken in Europa: het zijn onze thema's die het debat bepalen. En Wilders heeft nooit zoveel stemmen gehaald als bij de recente Nederlandse verkiezingen."

De lat lag wel hoger, na Trump en de brexit. De vrees of verwachting bij velen was dat radicaal-rechtse populisten in Europa de macht zouden kunnen grijpen.

"Die lat hadden de media zo hoog gelegd. En als je de lat zo hoog legt, is het makkelijk om nu te zeggen dat het mislukt is. Wij hebben nooit beweerd dat de patriotten overal de macht zouden grijpen. Maar dat is ook niet nodig. Net zoals dat in Vlaanderen is gebeurd, hebben Wilders en Le Pen hun ideologie opgelegd aan de anderen. Ook in Nederland heeft de liberale partij het discours van Wilders grotendeels overgenomen."

Toch zal Emmanuel Macron het in Frankrijk halen, en die gaat niet mee in het verhaal van Marine Le Pen.

"De tweestrijd in Frankrijk vormt een perfecte illustratie van de breuklijn die ik mijn boek beschrijf: Macron is het typevoorbeeld van de kosmopoliet. Hij spreekt de mensen aan die profijt halen uit open grenzen - de bankiers, de bobo's, de kaviaarsocialisten zeg maar. Le Pen spreekt de mensen aan die het slachtoffer zijn van de open grenzen, van de mensen die hun job verloren aan de lageloonlanden, of aan de goedkope Oost-Europese arbeidskrachten. Dat zijn de mensen die vroeger voor links stemden, maar nu niet meer, ook al omdat ze zich niet meer thuisvoelen in hun eigen wijken."

Dat zag socioloog Mark Elchardus decennia geleden al aankomen.

"Precies. Een bijzonder interessante denker, die Mark Elchardus. Ik kan u zeggen dat ik zijn columns in uw krant altijd met grote aandacht lees. Hij heeft in de jaren 90 nog geprobeerd om voormalig sp.a-voorzitter Louis Tobback te inspireren met zijn flinkse discours, maar vandaag zijn de socialisten de voeling met het volk kwijt."

Zou u Vlaams Belang een populistische partij noemen, in de definitie van politiek denker Cas Mudde? Gaat de politieke strijd voor u tussen de elite en het volk?

"Er bestaat een niche in de samenleving die ik elitair noem, en waar de top van media, politiek en zakenwereld toe behoren. Het wereldje van ons-kent-ons, waar men over zowat alles ongeveer hetzelfde denkt. Het volk, dat zijn dan de gewone mensen die misschien niet heel precies de vinger op de wonde kunnen leggen, maar die wel begrijpen dat het niet de goede kant opgaat, en die dat misschien op een soms onbeholpen manier formuleren. Die mensen vertegenwoordig ik."

In uw boek toont u mededogen met mensen die racistische boodschappen op Facebook zetten. Vindt u die reacties onbeholpen?

"Mededogen is niet het juiste woord. Ik zal zulke reacties nooit goedkeuren. Maar ik vind het wel sterk dat minister van Binnenlandse Zaken Jan Jambon er een prioriteit van wil maken om die meningen op te sporen en te bestraffen. In godsnaam, zeg. Dat soort reacties zijn nu toch ook niet het einde van de wereld."

Ze zijn vaak bijzonder grof. Herinner u de reacties vorig jaar toen die Limburgse jongen was omgekomen bij een ongeval met zijn quad.

"Nogmaals: ik ga dat nooit goedpraten. Ik vind zulke reacties verwerpelijk. Maar daar een beleidsprioriteit van maken op een moment dat Europa geteisterd wordt door islamitische aanslagen, dat vind ik niet echt nodig. Ik vind het ook ongepast om die mensen dan in de media publiekelijk aan de schandpaal te nagelen."

U bent voorzitter van een partij die veroordeeld is voor racisme.

"Begint u nu weer over het verleden? Het Vlaams Blok werd in 2004 veroordeeld. Vlaams Belang niet. Ik ben voorzitter van Vlaams Belang. En zelfs Johan Leman heeft ooit gezegd dat Vlaams Belang wat hem betreft nooit voor racisme gedagvaard zou worden."

U was in 2004 al wel lid van de partij.

"Dat is juist. Ik vond die veroordeling ook zeer onrechtvaardig. Wij zijn in 2004 dan ook door de kiezers vrijgesproken, met onze grootste verkiezingsoverwinning ooit."

Deed de veroordeling u niet twijfelen?

"Integendeel. Beeld u eens in dat u scholier of student bent, en dat alle leerkrachten en professoren zeggen dat uw partij niet deugt. Beeld u eens in dat men een cordon rond uw partij heeft gelegd en dat ze wordt veroordeeld voor een meningsdelict. Dat is toch de beste formule om alleen maar meer overtuigd te geraken."

Waarom was u lid geworden? Zat het in de familie?

"Nee. Maar ik was als scholier al wel lid van het NJSV, het Nationalistisch Jong Studenten Verbond. Ik herinner mij nog dat de lerares godsdienst ons een 10 op 10 beloofde als we naar een betoging voor mensen zonder papieren zouden gaan. Ik heb een paar vrienden opgetrommeld om te gaan tegenbetogen. We zijn toen nog opgepakt door de politie. Ik heb daarna aan de lerares een 10 gevraagd, omdat ik had gedaan wat zij vroeg: ik was naar de betoging gegaan. "

En, hebt u die gekregen?

(lacht) "Nee. Niemand heeft een 10 gekregen. Zij kwam terug op haar voornemen. Wat mij toen zo stoorde aan dat idee van die lerares, was dat je multiculturaliteit per se een goede zaak moest vinden. Daar kon ik niet tegen. Toen ik in 2002 de rellen met Dyab Abou Jahjah zag op de Turnhoutsebaan..."

Toen hij de gemoederen probeerde te bedaren.

"Over die historische feiten bestaan verschillende versies. In elk geval: ik woonde toen in de Turnhoutsebaan, zag het gebeuren, en ik besefte dat de rotte appels in de allochtone gemeenschap het niet alleen verpesten voor de autochtone Vlaming, maar ook voor de allochtonen die het wel goed doen. Er zijn trouwens migranten van de eerste en de tweede generatie die op ons stemmen. De Iraanse uitbater van de nachtwinkel bij mij om de hoek hangt bij de verkiezingen zelfs altijd een affiche van mij aan zijn raam."

Nu we het over uw verleden hebben: als jongerenvoorzitter van Vlaams Belang verstoorde u ooit een kinderbarbecue door er Zwan-worstjes te gaan uitdelen.

"U noemde mij in een column toen de Balthazar Boma van de Wetstraat. (lacht) Goed gevonden, maar ik vond die mediastorm bijzonder onrechtvaardig."

Ik vond die actie van u bijzonder ranzig.

"Helemaal niet. (zucht) Ik zal het nog één keer uitleggen. Van misnoegde ouders had ik gehoord dat er op woensdagnamiddag een verplichte halal-barbecue was in die school. Dat vond ik onaanvaardbaar. Daarom besloten een partijgenoot en ik om worstjes met varkensvlees te gaan uitdelen, bij wijze van protest en geheel vrijblijvend. Wij hebben die kinderen dus geen worsten door de strot geduwd, zoals sommige journalisten insinueerden. Het was een ludieke protestactie, meer niet. De klacht bij de politie werd trouwens ook geseponeerd."

U bent wel erg jong partijvoorzitter geworden.

"Ik was 28, een paar maanden jonger dan Guy Verhofstadt toen hij voorzitter werd van de PVV. Ik was de jongste partijvoorzitter ooit in de Belgische politiek."

Verwacht u veel aandacht voor uw boek?

"Dat kan ik niet inschatten. Al krijgen wij duidelijk minder aandacht dan andere partijen. Het klinkt eigenaardig om in een interview te klagen over een gebrek aan aandacht, maar het is zo: na de aanslagen in Brussel vorig jaar heeft het drie weken geduurd voor het Vlaams Belang aan het woord kwam in de media. Terwijl er geen spaarlampje mag sneuvelen in een kerncentrale of Kristof Calvo staat in alle kranten. Dat is zonder meer frustrerend, moet ik eerlijk bekennen."

Sinds Trump en de brexit hebt u toch niet te klagen? Uw partijgenoot Gerolf Annemans is de laatste weken zowat dé Frankrijkspecialist op Canvas.

"Over buitenlandse thema's mogen wij onze expertise delen, ja. Maar over Vlaanderen niet, of toch veel minder. Dat is eigenaardig. Terwijl wij veel ideeën hebben, over alle mogelijke onderwerpen. Weet u wat? Ik zal eens een nieuw 70-puntenplan schrijven, met allemaal nieuwe voorstellen. Mijn boek bevat er heel wat, gaande van vrijwillige burgerdienst tot het idee om nutsvoorzieningen zoals water, gas en elektriciteit in eigen handen te houden. Als nationalist vind ik dat laatste erg belangrijk."

Als u het over de banken hebt, klinkt u bijna zoals PvdA-voorzitter Peter Mertens.

(lacht) "Maak van mij nu alstublieft geen rechtse Mertens. Maar ik vind dat sommige bankiers echt over de schreef zijn gegaan. Dat zijn geen bankiers, maar banksters."

U weet wie de term 'banksters', de samentrekking van bankiers en gangsters, in de jaren 30 bij ons heeft geïntroduceerd?

"Nee, wie was dat?"

De fascist Léon Degrelle.

"Ah, daar was ik mij niet van bewust. Nu goed, ik vind dat we een veel sterker signaal moeten geven aan de banken, want vandaag is het daar weer business as usual. In IJsland zijn na de financiële crisis een aantal bankiers echt de bak in gedraaid."

Tot slot: u zei daarnet dat u katholiek bent. Toch wilt u in ons land geen enkele vluchteling opvangen. De paus zal het graag horen.

"Nee, maar ik ben het op veel vlakken niet eens met de paus. Ik vind dat we mensen moeten opvangen in hun eigen regio. Op een menswaardige manier, vanzelfsprekend, dus dat vergt ook van onze kant investeringen. Maar voor elke vluchteling die je naar Europa laat komen, kun je ginder 200 mensen hulp bieden."

U verwijst zelfs naar de ecologische voetafdruk van een vlucht van het Midden-Oosten naar Europa. Veel cynischer kan het niet worden.

"Dat argument klopt wel degelijk. Het kost in alle opzichten veel meer geld en energie om mensen hier naartoe te brengen. (grijnst) Maar ik geef toe dat ik dat inderdaad met een cynische knipoog heb opgeschreven."