'Overheid moet gebruik antibiotica aanpakken'
We worden al jaren met campagnes om de oren geslagen dat antibiotica 'bad news' zijn. Maar toch blijven artsen het spul voorschrijven. 'Het verbruik moet dringend omlaag', stelt microbioloog Herman Goossens (UAntwerpen).
De voorzitter van Bapcoc, de Belgische Commissie voor de Coördinatie van het Antibioticabeleid is duidelijk: "Waarom we maar blijven voorschrijven en slikken? Dat is dezelfde vraag als waarom we niet adequater optreden tegen de gevolgen van de klimaatverandering.
"Omdat men de gevolgen nu nog niet aan den lijve voelt. Dan is er minder druk om echt in te grijpen. Er is nu al een groot probleem met resistente bacteriën in Azië en Centraal- en Zuid-Amerika. Maar wanneer ook hier nu nog goed te behandelen aandoeningen ook levensbedreigend zijn, is het wel te laat."
Kunnen we antibiotica niet beter bannen? Kunnen we eigenlijk zonder?
"Neen, nooit. Antibiotica waren het mirakelgeneesmiddel van de twintigste eeuw en hebben tientallen miljoenen mensen het leven gered. Voordien was de levensverwachting heel laag en stierven ook veel pasgeborenen aan allerhande infecties. Dat is ook waar we naar terugkeren als de huidige antibiotica niet meer zullen werken.
"We zullen ze altijd nodig hebben, maar we hebben ze in het verleden te veel en vooral ook foutief gebruikt. Er werden vaak te zware antibiotica voorgeschreven dan echt nodig was."
Zijn er dan geen waardige alternatieven voor antibiotica? In het Militair Hospital in Neder-Over-Heembeek staan ze vrij ver in hun onderzoek naar 'bacteriofagen', virussen die volgens hen met succes ingezet kunnen worden tegen infecties bij brandwonden.
"Het onderzoek is inderdaad veelbelovend, maar de fagenzijn geen alternatief voor alle infecties. Fagen worden al decennia gebruikt in Georgië of Polen bijvoorbeeld. De fagen waren de goedkopere variant voor wie de dure antibiotica niet kon betalen. Maar het probleem is dat je ze niet voor alles kan gebruiken. Bij ernstige bloedinfecties of infecties in de hersenen bijvoorbeeld kunnen fagen niet helpen. "
En dus zal de resistentie bij bacteriën blijven stijgen. Moeten we dan naar een ander soort antibiotica, die de resistente bacteriën wél aankunnen?
"Dat ligt nogal moeilijk. Er zijn nu al zoveel antibiotica ontwikkeld dat het moeilijk is om nog nieuwe te vinden. De farmasector heeft al pogingen gedaan, maar kwam van een kale reis terug. Waardoor de sector op dat vlak met een kater zit en het zoeken heeft opgegeven. Toch zullen we daar naartoe moeten als we de resistente bacteriën te baas willen kunnen."
Dan vraagt u eigenlijk dat de farmasector middelen investeert in de ontwikkeling van nieuwe antibiotica, terwijl u tegelijk het gebruik ervan aan banden wil leggen.
"Ja, dat is inderdaad heel dubbel. Want instanties als de onze zullen er inderdaad op toezien dat die nieuwe middelen niet op grote schaal gebruikt zullen worden, maar enkel waar nodig. En dat zien de aandeelhouders van die bedrijven natuurlijk niet zitten.
"In Europa is nu de consensus dat het businessmodel van de farma-industrie niet werkt voor antibiotica. Waar we naartoe moeten is dat de publieke sector het heft in handen neemt. Net zoals bij de grootschalige vaccinatiecampagnes uit het verleden moeten overheden hier een rol spelen.
"De Europese Commissie is aan het onderhandelen met de sector over partnerschappen. Waar het naartoe gaat, is nog niet duidelijk. Europa kan bijvoorbeeld beslissen om een deel van de investering van het bedrijf terug te betalen van zodra het middel op de markt is. Of er kan beslist worden om het patent op een middel langer te laten lopen. We zijn er dus nog lang niet."