De herbruikbare raket werkt echt

Eindelijk is ze er, de herbruikbare raket. Lanceervoertuig moeten we eigenlijk zeggen, want het gaat om een het eerste deel van de raket, dat de lading de ruimte in schiet. In dit geval elf satellieten die in een baan om de aarde zijn gebracht. De Falcon 9 - laten we toch maar raket zeggen - is na het afleveren van de satellieten netjes naar de aarde gevlogen om in Florida weer op een platform te landen op Cape Canaveral.

"Zo'n raket is als een bezemsteel die je aan de onderkant vasthoudt", zegt ruimtevaartingenieur Stijn Ilsen van QinetiQ Space in Kruibeke. "Het is een huzarenstuk dat ze die raket recht hebben gehouden." Het technisch vernuft van SpaceX maakt het idee van een goedkopere luchtvaart tastbaar, maar volgens specialisten zal het nog minstens tien jaar duren voor de herbruikbare raket gangbaar wordt.

Vandaag kost een raketlancering om en bij de 40 miljoen euro. Volgens Elon Musk kan dat na de succesvolle test van SpaceX honderd keer goedkoper, maar dat is wellicht iets te voluntaristisch. "De kosten kunnen misschien met factor tien dalen", nuanceert Ilsen, "maar zelfs met factor twee zullen we al blij zijn."

Kostprijs is een enorme hinderpaal in de evolutie van ruimtevaart. Want die blijft voornamelijk beperkt tot de kleine groep landen en organisaties die de enorme sommen kunnen verteren.

Goedkopere lanceringen betekenen dat er meer geld overblijft voor onderzoek, of voor de satellieten die in de ruimte worden gestuurd. Daarnaast brengen ze ruimtevaart ook binnen handbereik van kleine landen of bedrijven en universiteiten die vandaag vooral nog moeten dromen van onderzoek in de ruimte. Het is een unieke omgeving die voor bepaald onderzoek zeer aantrekkelijk is. "Je kunt er electronica testen, bijvoorbeeld op straling die er in de ruimte wel is, maar op aarde wordt tegengehouden door de atmosfeer", legt ruimte-ingenieur Tjorven Delabie (KU Leuven) uit. "Veel onderzoek gebeurt in gewichtloze omgeving, dat is bijvoorbeeld nodig voor de ontwikkeling van bepaalde medicijnen."

Enorme impact

Ruimtevaart mag zich dan ver boven onze hoofden afspelen, de impact op ons leven is enorm. De Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA heeft een lijst van 1.800 spin-offtechnologieën: smartphonecamera, computermuis, draadloze werktuigen, oorthermometer, gevriesdroogde voeding, zonnepanelen, brandweeruitrusting, waterfilters en zelfs golfclubs.

"Met goedkopere ruimtevaart zou je een netwerk van kleine satellieten in een baan om de aarde kunnen sturen om zo internet te voorzien overal op aarde", zegt Delabie. "Je zou boten en vliegtuigen kunnen volgen. Niemand die weet waar het verdwenen vliegtuig van Malaysia Airlines is? Met zo'n systeem had dat niet kunnen gebeuren."

Nog belangrijker is wat de besparing voor de ruimtevaart zelf kan betekenen. Daarrond mag dan een ondoordringbare mist van extreme wiskunde hangen, de technologie die wordt gebruikt, dateert wel uit de jaren 70. "Veel technologie die je vandaag in een smartphone vindt, is beter dan wat er in de duurste satellieten zit", stelt Delabie.

Door het transport van satellieten aan commerciële bedrijven als SpaceX uit te besteden, geeft dat de kans aan NASA om iets verder te kijken dan bijvoorbeeld bemande vluchten naar het internationale ruimtestation ISS. "NASA kan mogelijk vluchten naar Mars doen", denkt Delabie.

De zoektocht naar herbruikbare raketten om de kostprijs van ruimtevaart te drukken, is al even bezig. Blue Origin, het bedrijf van Amazon-topman Jeff Bezos, is er vorige maand ook in geslaagd om een raket weer veilig te doen landen na lancering. Maar waar de Falcon 9 tot op 200 kilometer is gevlogen, is de New Shepard maar tot de helft geraakt, net in de ruimte. Intussen is ook Airbus, de Europese vliegtuigbouwer, bezig met de ontwikkeling van een herbruikbare raket: de Adeline. Lanceerdatum? 2025.

Kleinste scheurtje

De hele ruimtevaartwereld reageert dan ook opgetogen na de geslaagde SpaceX-test. Er biedt zich een hele waaier aan mogelijkheden aan, maar er zijn nog te veel onbeantwoorde vragen. Kan de raket de druk en trillingen van een lancering twee keer aan? "Bij zo'n raket kan zelfs het kleinste scheurtje fataal zijn", zegt Ilsen.

De historische prestatie van de Falcon 9 lijkt niemand in twijfel te trekken. Maar dat brengt de herbruikbare raket waarmee Musk de planeet Mars hoopt te koloniseren nog niet meteen dichterbij.