Selfie met Atomium, van Open Vld mag het
Een selfie nemen voor het Atomium of het Centraal Station in Brussel? In principe moet u daarvoor toestemming vragen of auteursrechten betalen. Maar Open Vld heeft een wetsvoorstel klaar om het auteursrecht aan te passen.
Toeristen die foto's nemen van Totem van Jan Fabre: het is een vertrouwd beeld op het Leuvense Ladeuzeplein. Waar ze zich meestal niet van bewust zijn, is dat ze een fikse boete riskeren. Hun foto van de gigantische naald en de kever is immers een reproductie van een auteursrechtelijk beschermd werk. In principe moet je daarvoor toestemming vragen aan Fabre of auteursrechten betalen via auteursvereniging Sabam. Ook al worden de meeste foto's in praktijk wel oogluikend toegestaan.
Totem is lang niet het enige kunstwerk waar een fotoverbod op rust. Volgens de Belgische wet mag je geen foto's nemen van architecturale werken of kunstwerken die zich in de openbare ruimte bevinden. Een foto van het Atomium in Brussel is in principe verboden tot 2075, wanneer de ontwerper André Waterkeyn 70 jaar overleden zal zijn. Ook gebouwen van Victor Horta, waaronder het Centraal Station in Brussel, kunnen pas vanaf 2017 worden gefotografeerd, want hij overleed in 1947. Andere voorbeelden zijn het Berlaymont-gebouw of het Europees Parlement in Brussel.
Volgens meerderheidspartij Open Vld leidt dat tot absurde situaties. "Uiteraard houden de meeste kunstenaars zich niet bezig met het opsporen van iedere reproductie. Maar het feit dat ze foto's oogluikend toestaan, neemt niet weg dat ze achteraf hun rechten kunnen doen gelden. Kijk naar het Atomium, dat in het verleden mensen en bedrijven bestookte met aanmaningen om auteursrechten te betalen", zeggen Kamerleden Patricia Ceysens en Frank Wilryckx (beiden Open Vld).
Open Vld wil dat onmogelijk maken. Concreet heeft de partij een wetsvoorstel klaar om het zogenaamde 'panoramarecht' op te nemen in het Belgische auteursrecht. Dan mag je naar hartenlust foto's nemen van gebouwen en kunstwerken in de publieke ruimte. Je mag ze ook delen op sociale media, publiceren in een boek of op websites. Het gaat om een systeem dat nu al in de meeste EU-landen wordt toegepast. Zij volgen de filosofie dat de auteur wist dat het werk aanwezig zou zijn in het openbaar domein en dat hij dus moet kunnen tolereren dat voorbijgangers er foto's van nemen.
Commercieel misbruik
Belangrijk: Open Vld wil foto's niet alleen toestaan voor niet-commercieel gebruik, maar ook voor commercieel gebruik. Vraag is of je zo de deur niet wagenwijd openzet voor commercieel misbruik van kunstwerken. "De vrijheid van een persoon om foto's te nemen in het openbaar moet primeren op de auteursrechtelijke bescherming van kunstwerken en gebouwen", zeggen Ceysens en Wilryckx. "Dat is de logica zelve, want vaak zijn die kunstwerken aangekocht met publieke middelen."
Meerderheidspartij N-VA schaart zich achter de grote lijnen van het voorstel. "Als iedereen je werk mag bewonderen in het openbaar, dan lijkt het ons evident dat mensen daar ook een foto van mogen nemen", zegt Kamerlid Peter Luyckx (N-VA).
Coalitiepartner CD&V wenst niet te reageren voordat ze de details van het voorstel heeft gekregen.
►6