De galerij van de mens, een affiche om in te kaderen

Deze week opende het Brussels Museum voor Natuurwetenschappen een nieuwe tentoonstelling De Galerij van de Mens. Op een bijzonder didactische en wetenschappelijk verantwoorde manier wordt onze evolutie uit de doeken gedaan. Dit is een must see! Het is de knapste tentoonstelling over 'Wie zijn wij?' die ik zag, los van het feit dat ik wetenschappelijk advies mocht geven. Ga, en oordeel zelf.

Alleen de affiche al is een kunstwerk, met een collage van enkele van onze voorouders. De menselijke soort staat er bescheiden tussen. Steunend op wetenschappelijke kennis is een reconstructie gemaakt van de soorten die ons in de evolutie voorafgingen. Ik ga de prent inkaderen, Brussels Airlines niet.

Deze maatschappij heeft besloten de affiche niet op te nemen in hun inflight magazine: er is te veel naakt en een Afrikaanse passagier zou zich kunnen storen aan de zwarte voorouders, en een moslim wellicht aan de evolutie .

Vooreerst het naakt. Ja, er staan acht borsten op, bloot. Borsten bestaan, alle vrouwen hebben ze, ook zij die honderdduizenden jaren geleden leefden. Welke passagier stoort zich daaraan? Heeft hij of zij nog nooit een film gezien, reclame, een strand onder de zon? Het magazine is wel gevuld met reclame voor rookwaren en alcohol. Daaraan kun je sterven, borsten hielden je in leven.

De uier van een koe of de borsten van een chimpanseevrouwtje geven geen aanstoot. Op de affiche staan die van Homo heidelbergensis. Als deze dame hier en nu zou rondlopen, zou ze dan bij de beschermde diersoorten horen, of onder de mensenrechten vallen? Brussels Airlines heeft een interessante discussie geopend.

Er is meer. Het siert het museum dat ze vrouwen op de affiche heeft gezet. In elk boek, elke illustratie, ja ook in mijn syllabus, wordt de evolutie van de mens afgebeeld via het mannenlichaam: evolutie van de mens is evolutie van de man. Vergeten we niet dat de helft van onze voorouders vrouwen waren, en dat zij wellicht de belangrijkste actoren waren in de samenleving? Vandaag staan voor het eerst vrouwen op een illustratie van onze voorgeschiedenis, proficiat! Maar ze mogen niet met het vliegtuig mee.

Dan is er het punt van de zwarte kleur die zwarte reizigers zou kunnen choqueren, wellicht omdat het hen vereenzelvigt met onze voorouders. Ja, onze voorouders zijn zwart weergegeven omdat ze dat waren! Miljoenen jaren lang heeft de ontwikkeling van mensapen naar mensen zich afgespeeld in Afrika. Binnen onze soort is pas in de laatste fase van de evolutie buiten Afrika een blanke kleur ontstaan - onderzoekers debatteren nog over de precieze oorzaak. Dus het blanke ras is een aberratie. Onze standaardwaarde is zwart, dé mens is zwart! De meesten onder u en onder de piloten van Brussels Airlines zijn een evolutionaire eigenaardigheid, met verlies van de melanine in de huid.

De allochtoon die de prachtige affiche ziet, moet geen aanstoot nemen, hij moet waarderen dat geïllustreerd wordt dat het 'superieure blanke ras' niet de essentie van de mens uitmaakt. Een gegeven dat weinig grond laat voor racisme.

Ik maak geen woorden vuil aan het probleem dat wie dan ook heeft met de evolutietheorie.

En tot slot nog dit. Als allochtonen of vertegenwoordigers van een andere cultuur of godsdienst toch aanstoot nemen aan een blote borst of aan de wetenschappelijke inhoud van een tentoonstelling, blijven we hen welkom heten in onze samenleving, maar dat geeft hen niet het recht te dicteren hoe wij wetenschappelijke kennis verspreiden, laat staan hoe wij wetenschappen bedrijven.

Het Museum voor Natuurwetenschappen heeft een meesterwerk neergezet. Ik stuur in elk geval mijn studenten. Maar laat Brussels Airlines nog even goed nadenken vooraleer hun volgend magazine naar de drukker gaat.