NASA boekt reisje naar de zon
Touroperators maken er reclame mee, maar NASA doet het: een reis naar de zon. Een landing zit er niet in, maar veel scheelt het niet. Volgend jaar gaat een ruimtesonde op pad die eind 2024 'rakelings' langs de zon scheert. Maar waarom moet dat eigenlijk?
1 Weten we niet al genoeg van de zon?
Dat valt mee. We weten dat de zon een ster is, een kolossale bol van gloeiend heet gas. Zonder het licht en de warmte van de zon zou leven op aarde onmogelijk zijn. Die energie is afkomstig van spontane kernfusiereacties in het inwendige, waar een temperatuur van 15 miljoen graden heerst. Veel raadselachtiger is de ijle 'dampkring' van de zon - de zogeheten corona, die alleen tijdens een totale zonsverduistering zichtbaar is. Die heeft een temperatuur van maar liefst één miljoen graden, en niemand weet hoe dat komt. Vanuit de corona wordt voortdurend zonnegas de ruimte in geblazen; het bestaan van die 'zonnewind' werd in 1958 voorspeld door Eugene Parker. Magnetische velden spelen daarbij een cruciale rol, maar de details zijn vaag. Parker Solar Probe, zoals de nieuwe ruimtesonde heet, gaat de corona en de zonnewind ter plekke onderzoeken. Dat zou je inderdaad 'aanraken' kunnen noemen. Wetenschappers kijken er in elk geval reikhalzend naar uit.
2 Smelt zo'n ruimtesonde niet?
De ruimtesonde ontvangt in de buitenste delen van de corona bijna 500 maal zoveel zonne-energie als in een baan om de aarde. Een 11,5 centimeter dikke 'parasol' van speciale koolstofverbindingen moet de gevoelige apparatuur beschermen tegen de hitte. Metaal zou niet werken: de temperatuur van het schild kan oplopen tot bijna 1.400 graden.
Parker Solar Probe wordt in een langgerekte baan om de zon gebracht. Eens in de drie maanden nadert hij het laaiende oppervlak tot op 6 miljoen kilometer afstand - tien keer zo dichtbij als de binnenste planeet Mercurius. Daarbij vliegt hij met een snelheid van 200 kilometer per seconde ook door de buitenste delen van de corona.
3 Heeft het project ook nog maatschappelijk belang?
De hoop is dat het onderzoek van Parker Solar Probe ertoe leidt dat we de activiteit van de zon beter kunnen voorspellen.
Na een grote uitbarsting op de zon regenen elektrisch geladen deeltjes neer in de aardse dampkring. Zulke zonnestormen veroorzaken spectaculair poollicht, maar soms ook verstoringen in communicatienetwerken, kortsluiting in satellieten, en uitvallende elektriciteitscentrales. Een gigantische uitbarsting, zoals die voor het laatst in 1859 voorkwam, zou nu catastrofale gevolgen hebben, omdat onze hedendaagse maatschappij zo sterk afhankelijk is van kwetsbare technologie. Als je een krachtige zonnevlam op tijd ziet aankomen, kun je maatregelen nemen. Bijvoorbeeld door gevoelige netwerken tijdelijk stil te leggen zodat ze niet onklaar kunnen raken.
4 Waarom duurt het ruim zeven jaar voor de ruimtesonde bij de zon aankomt?
De afstand tussen de aarde en de zon is 150 miljoen kilometer. Maar je kunt niet in een rechte lijn naar de zon vliegen - een ruimtesonde krijgt de baansnelheid van de aarde mee. Dankzij een aantal scheervluchten langs de planeet Venus wordt de baan van Parker Solar Probe langzaam maar zeker steeds kleiner, door de zwaartekracht van die planeet.
Bij elke omloop zal hij de zon dan steeds wat dichter gaan naderen; eind december 2024 moet voor het eerst de kleinste afstand van zowat 6 miljoen kilometer worden bereikt. Van een snelle, korte zonvakantie is dus geen sprake.