Hoe Reynders de afkoopwet door het parlement kreeg

Het is de centrale vraag van de onderzoekscommissie Kazakhgate: hoe is de afkoopwet in ons land op een drafje door het parlement geraakt? De miljardair Patokh Chodiev kon ervan gebruikmaken om zich van een zware fraudezaak te ontdoen. Via MR-senator Armand Dedecker is er mogelijk vanuit Frankrijk invloed uitgeoefend op onze regering om snel werk te maken van deze wet.

Gisteren kwamen in de commissie voor het eerst politici aan het woord. Er werd vooral uitgekeken naar de getuigenis van CD&V-fractieleider Servais Verherstraeten en Open Vld-Kamerlid Carina Van Cauter, die beiden een wetsvoorstel voor de afkoopwet hadden geschreven. Zij praatten voor het eerst sinds het uitbreken van de affaire.

Wat duidelijk is geworden: toenmalig minister van Financiën Didier Reynders (MR) en zijn kabinet hebben een hoofdrol gespeeld bij een politieke deal rond de afkoopwet. Hij koppelde het wetsvoorstel aan een ander dossier: de versoepeling van het bankgeheim. "Iemand van het kabinet-Reynders heeft me opgezocht begin 2011", getuigde Van Cauter. "Hij vroeg of mijn tekst kon worden opgenomen in hun voorstel over het bankgeheim. Ik ging akkoord. Zo kreeg mijn voorstel meer steun."

Niet veel later, op een ministerraad van 3 februari, werd die koppeling officieel gemaakt binnen de regering. Dat bevestigde Chris Delaere, kabinetsmedewerker van toenmalig premier Yves Leterme (CD&V), eerder in de onderzoekscommissie. Het was de enige manier om regeringspartner PS over de streep te krijgen. De socialisten waren fel tegen het afkopen van processen, maar ijverden wel voor het afschaffen van het bankgeheim.

Nadien volgden vergaderingen tussen parlementsleden en cabinetards om het voorstel te finaliseren. Uit de getuigenis van Verherstraeten en zijn medewerker bleek dat vooral de liberale partijen bleven vasthouden aan de koppeling van beide dossiers. De voorstellen voor de afkoopwet lagen de jaren voordien stof te vergaren in het parlement, maar op 2 maart werd de wet toch plots goedgekeurd. Met dank aan MR dus.

Een heel andere vraag is of er beïnvloeding geweest is door de miljardair. "Met het wetsvoorstel dat ik had ingediend zou Chodiev nooit een schikking hebben kunnen treffen", verdedigde Van Cauter zich. Haar voorstel was nog een tikje strenger dan de uiteindelijke wettekst, die op CD&V-leest was geschoeid. Als Reynders Chodiev al een dienst had willen bewijzen, waarom koos hij dan aanvankelijk voor de piste van Van Cauter? Of zocht hij enkel steun om later toch de wet naar zijn hand te zetten? Volgens de toenmalige kabinetschef van Reynders hing de koppeling van beide dossiers al veel langer in de lucht.

Diamantlobby

Feit is dat er nog andere factoren speelden. Zo was er een advies pro afkoopwet van de commissie fiscale fraude. Het was een manier om minder fraudezaken te laten verjaren, luidde de redenering. Tegelijk pushte de diamantlobby om zo'n regeling erdoor te krijgen. Onder meer Verherstraeten had intense contacten met hen, bleek gisteren. En ons land dreigde een slecht rapport te krijgen van de OESO als we niets deden aan het bankgeheim.

Of Chodiev een rol heeft gespeeld, en welke rol, is nog altijd niet duidelijk. Wel heeft hij volop van de wet kunnen profiteren. Net als de Franse staat. "Dat hij zijn proces kon afkopen, was positief voor onze zakenbelangen", stelde de voormalige Franse binnenlandminister Claude Guéant.

Reynders wordt, net als de andere topministers van destijds, binnenkort gehoord in de commissie. Een precieze datum is nog niet vastgelegd.