Tv in 2015: kan uw brein nog volgen?
De beeldbuis en het internet bulken van de multiplotfictiereeksen en wij slorpen de ene na de andere op. Kan ons brein dat complexe tv-kijken wel aan?
HBO, CBC, Netflix en andere spelers brengen jaarlijks honderden tv-reeksen uit. In de VS telde men er vorig jaar welgeteld 371. De moderne tv-reeks is niet die van weleer. Neem het gloednieuwe derde seizoen van Orange Is the New Black: het excelleert in het weven van talloze plots met dozijnen personages en hun onderlinge verhoudingen. Dezelfde complexiteit is merkbaar bij vele clans in Game of Thrones en de resem aan personages in het politieke kluwen dat House of Cards heet. De kijker van vandaag neemt verschillende van die multiplotverhalen wekelijks voor zijn rekening. Zoveel plots: tv-kijken lijkt vandaag best complex geworden.
Dit doet de vraag rijzen bij de collega's van Wall Street Journal hoeveel van die tv-reeksen ons brein wel aankan? De krant voorziet ook bondig het antwoord: ja. Volgens wetenschappers zou er niet bepaald een limiet staan op het aantal plots en personages dat een mens kan volgen. Het kijken van een fictiereeks zou te vergelijken zijn met het lezen van een roman genre Oorlog en vrede. Geen probleem dus.
Richard Gerrig, professor cognitieve psychologie aan de Stony Brook-universiteit, stelt dat veel personages volgen geen probleem vormt. Voor het brein vergt dat evenveel moeite als het volgen van het leven van een vriend. Kortom: een vergeten nevenpersonage rakel je even snel en probleemloos op als een vergeten kompaan.
Volgens Tim Raats, onderzoeker aan het iMinds-SMIT, VUB valt de complexiteit van ons kijkgedrag eigenlijk best mee. "Uiteindelijk keek men decennia geleden ook wekelijks naar heel wat verschillende tv-reeksen", zegt hij. "En je mag de Amerikaanse tv-fictie die ons bereikt niet als maatstaf nemen voor de mainstreamtelevisie. Wat in de VS op de gewone tv draait is op gebied van verhaalstructuur véél eenvoudiger dan de fictie van HBO bijvoorbeeld".
We laten ons volgens Raats te hard leiden door de Netflixen van deze wereld. Zij zijn namelijk helemaal niet zo mainstream als je zou denken. "Tv-reeksen als CSI en andere gemakkelijke whodunits zijn nog steeds een stuk populairder. Girls bijvoorbeeld wordt eigenlijk helemaal niet zo goed bekeken." We hebben een vertekend beeld omdat de media veel aandacht schenken aan de betere fictie.
Ook bij ons zijn de Vlaamse tv-reeksen en programma's een stuk populairder dan de highbudgetfictiereeksen uit het buitenland. "De grote massa aanvaardt nog niet zomaar ieder complex verhaal", stelt Raats. "Wel merk je dat de Vlaming ondertussen iets meer gewend is. Vlaamse reeksen durven nu ook al vaker te grijpen naar flashbacks en minder evidente subplots, waardoor complexere fictie mogelijk is. Maar we hebben nog een weg af te leggen."
De personen die meerdere reeksen tegelijkertijd volgen, zijn ook minder talrijk dan verwacht. Netflix geeft mee dat 60 procent van zijn gebruikers slechts één show volgt, die gemiddeld op twee weken uitkijkt en vervolgens een volgende reeks aanvat. 25 procent van de kijkers neemt twee reeksen tegelijkertijd voor zijn rekening. Netflix en andere streamingdiensten vergemakkelijken dan ook het bingekijken (aflevering na aflevering bekijken).