Als de citroen uitgeperst is, krijgen frisse ideeën misschien een kans

In zijn standpunt stond Bart Eeckhout stil bij de hallucinante cijfers die aangeven dat 390.000 mensen in dit land langer dan een jaar thuiszitten omdat ze uitgeperst zijn (DM 14/4). N-VA lanceerde daarop bij monde van Kamerlid Jan Spooren het idee om langdurig zieken eens andere lucht te laten opsnuiven bij andere werkgevers.

Daarmee waait eindelijk - als de nood het hoogst is, is de redding nabij? - een frisse wind door het debat rond deze kwestie, die niet alleen de zieke werknemers en hun gezinnen met heel wat problemen opzadelt, maar ook de werkgevers, de overheid en de belastingbetaler handenvol geld kost.

Want tot nu toe waren de ideeën van politici om het probleem aan te pakken altijd toegespitst op meer controle en eventueel bestraffing, zowel voor werkgevers als voor werknemers. Ondertussen is een heel leger coaches opgestaan, dat individuen begeleidt om weerbaarder te worden door gezonder te eten en meer aan sport te doen. Daar is natuurlijk niets mis mee, maar als we op de cijfers afgaan, helpt het allemaal niet veel.

De relaxte werksfeer die kenmerkend is in de bloeiende start-upwereld, met fruitmanden, gezonde snacks en pingpongtafels, wordt en masse door grote bedrijven en overheidsorganisaties overgenomen, in de hoop dat dit tot gelukkigere werknemers zal leiden. Kennelijk zonder veel resultaat.

Waarom helpen de controles en de straffen noch het pamperen van werknemers? Omdat altijd is voorbijgegaan aan de essentie van de zaak: om ervoor te zorgen dat mensen zich ook op het werk goed in hun vel voelen en dat ze ook na een lang en zonnig weekend fluitend naar het werk komen, moeten ze een klik voelen met hun leidinggevenden. Die goede menselijke relatie is de basis van alles. Gezonde voeding, sport en een grotere weerbaarheid kunnen het individu helpen om het langer vol te houden, maar ze veranderen niets aan de kern van het probleem.

Juist een jaar geleden kwam ons boek Ze maken ons kapot, meneer op de markt. Onze boodschap dat overheid en bedrijven vooral moeten werken aan die verbindende 'klik' tussen leidinggevenden en werknemers om zo flink te kunnen besparen op de kosten die het massale ziekteverzuim veroorzaakt, is toen niet echt opgepikt. Het is ook geen sexy boodschap, want ze verplicht leidinggevenden om in de spiegel te kijken en er zich niet van af te maken met de gedachte dat extralegale voordelen en financiële stimuli medewerkers wel wat gelukkiger zullen maken.

Met de beste bedoelingen

Voor alle duidelijkheid benadruk ik nog eens expliciet dat wij leidinggevenden niet met alle zonden willen overladen. Meestal pakken zij hun leidinggevende taak met de beste bedoelingen aan. Alleen slagen ze er niet in de menselijke verbinding te creëren die nodig is om het welbevinden van de werknemers te verhogen, wellicht omdat het gemiddeld acht jaar duurt voor ze een specifieke leiderschapstraining kunnen volgen.

De 'chief happiness officers' die ondertussen in veel organisaties zijn opgestaan, weten nochtans dat het daar is dat het schoentje knelt en verkondigen ook overal hun boodschap. Maar zolang er leidinggevenden zijn die meer geïnteresseerd zijn in een grotere bedrijfswagen en een groter bureau om hun status te etaleren, zal het probleem niet opgelost geraken. Wat wel kan helpen is leiderschapsontwikkeling, die leiders leert hoe ze echt verbinding kunnen maken met hun teams. Dat zou trouwens ook het leven van de leidinggevenden zelf een flink stuk vergemakkelijken.

Daarom verdient het idee van Jan Spooren het zeker om verder te worden onderzocht. Verandering van spijs doet immers eten en bij andere werkgevers kunnen mensen met een burn-out in contact komen met leidinggevenden met wie het wél klikt.