Wordt Michel al nerveus?
Vijf jaar communautaire stilstand beloofde N-VA Charles Michel om de centrumrechtse coalitie op de been te krijgen. Maar na twee jaar kruipt het bloed waar het niet gaan kan: de N-VA-toppers brengen het debat over confederalisme weer op gang. En Michel? Die probeert zijn kalmte te bewaren.
Is het een verrassing dat N-VA de communautaire trom roert op de Vlaamse feestdag? Het omgekeerde zou pas verbazen. Stel je voor dat Geert Bourgeois als allereerste minister-president van N-VA niets zou zeggen over de Vlaamse strijd. Is het een verrassing dat parlementslid Hendrik Vuye zegt dat de grondwet maar van het begin af aan herschreven moet worden? Vuye profileert zich sinds januari als 'chef splitsing' van N-VA. Een van zijn opdrachten is de Vlaamse kiezers van het eerste uur te plezieren en zodoende regelmatig tegen Franstalige schenen te schoppen. Is het een verrassing dat Peter De Roover in een blog schrijft dat "we nooit verder dan ergens halfweg zullen komen met deze staatsstructuur"? Je moet al van Mars komen om daarvan nog achterover te vallen.
Zo, geen verrassingen dus, en dan kunnen we die uitspraken van de laatste dagen meteen verticaal klasseren? Dat ook niet helemaal.
Misschien wel de belangrijkste vraag daags na het communautaire offensief van N-VA is wat er omgaat in het hoofd van Charles Michel (MR). Ziet de premier de uitspraken van Bourgeois en co. als een onschadelijk rondje achterbanplezieren - 'ze doen maar' - of vindt hij dat ze een hypotheek leggen op zijn centrumrechtse coalitie? Vergeet niet dat Michel een politiek avontuur is aangegaan door als enige Franstalige partij in de federale regering te stappen met uitgerekend een partner als N-VA.
Heel wat bochtenwerk
Samengevat: wordt de premier wat zenuwachtig? Het officiële antwoord is nee. "De N-VA is nu eenmaal een Vlaams-nationalistische partij, dat weten we al langer dan vandaag." Maar toch is er enige argwaan te merken. Een van zijn partijgenoten laat duidelijk verstaan: "Als de afspraken over de communautaire standstill worden gebroken, hebben we een probleem." En het kan toeval zijn, maar tijdens de 11-juliviering op het Brussels stadhuis kon er amper een glimlach af van Michel naar buurman Bourgeois.
Als de federale regering, die al niet uitblinkt in daadkracht, iets kan missen, dan is het een premier die constant over zijn schouder kijkt om te zien of de grootste partij in zijn coalitie de boel niet saboteert. Een bron binnen N-VA: "Michel wordt wat te makkelijk nerveus. Hij moet zich geen zorgen maken, we zullen onze afspraken nakomen. Maar we hebben er nooit een geheim van gemaakt dat we in 2019 weer over de structuur willen spreken. N-VA is niet opgehouden te bestaan na de verkiezingen."
Volgens welingelichte bronnen hoopt Michel dat zijn geel-zwarte kompanen in 2019 weer de sociaal-economische kaart trekken en de communautaire op zak laten. Want ooit zal N-VA aan coalitiepartners en achterban moeten duidelijk maken wat ze na de huidige regeerperiode wil: een voortzetting van de regering of confederalisme. Met elke uitspraak van Bourgeois voelt Michel de weegschaal weer een beetje meer doorzakken naar de tweede optie. Tegelijk heeft N-VA al bewezen dat er in drie jaar heel wat bochtenwerk mogelijk is. Kijk maar naar wat er tijdens de vorige kiescampagne is gebeurd. Een half jaar voor de stembusgang organiseerde de partij nog een communautair 'Tomorrowland' in de expohallen in Antwerpen. Een paar maanden later werd de officiële lijn doodleuk dat een sociaal-economische herstelregering het belangrijkst was.
Wat ook een geruststelling moet zijn voor Michel is dat de weg naar een nieuwe, zevende staatshervorming nog heel lang blijft. It takes two to tango, maar in ons land wordt dat: it takes two thirds to reform. Een tweederdemeerderheid is nodig om een staatshervorming door te voeren. Versta: zonder de Franstalige socialisten beweegt er weinig of niets.
Schipperen
En binnen N-VA mag men dan blijven geloven in een 'terugtrekking achter de Maas', waarbij de Franstaligen kiezen voor eigenbehoud in Wallonië, voor dit scenario zijn voorlopig weinig bewijzen te vinden. Of het moet de comeback van Jean-Claude Van Cauwenberghe zijn, de voormalige Waalse minister-president met een regionalistische reflex. Kom nu. Bovendien: ook aan Vlaamse kant staat niemand te springen voor een nieuwe staatshervorming. CD&V en Open Vld schipperen ergens rond hetzelfde punt: eerst moet de huidige staatshervorming worden afgewerkt.
"We houden het hoofd koel", zegt een MR-bron. "Uiteindelijk moet je vooral kijken naar wat N-VA doet in de federale regering. Dat is wat telt. En voorlopig hebben we daar geen grote klachten over."