Steeds dieper in de loopgraven
De Catalaanse minister-president Carles Puigdemont heeft in een televisietoespraak fel uitgehaald naar de Spaanse koning. Die zou zich niet hebben gedragen als 'koning van alle burgers', door in het Catalaans-Spaanse conflict openlijk de kant van de Spaanse regering te kiezen. 'Zo niet. U hebt veel Catalanen teleurgesteld', sprak Puigdemont tot de koning.
Wat de koning naliet, deed Puigdemont precies een etmaal later wel: hij riep op tot een vreedzame dialoog, "zoals in de Catalaanse politieke cultuur zit". Ook sprak hij over de Spanjaarden (inclusief de Catalanen) als "één volk, dat wil blijven bijdragen aan het ontwikkelen van de Spaanse staat". Over het eenzijdig uitroepen van de onafhankelijkheid repte de regiopresident met geen woord, hoewel hij dezelfde ochtend nog tegen de BBC had gezegd dat dit "een kwestie van dagen" is.
In de week na het omstreden referendum over de onafhankelijkheid, afgelopen zondag, gaat de Catalaanse regering voorzichtig te werk. Een debat over de uitslag van het referendum is over het weekend heen getild en vindt nu maandag plaats. Dat is het moment waarop de onafhankelijkheid kan worden uitgeroepen. Tot die tijd wil Puigdemont de wereld laten zien dat hij niet op ramkoers ligt, maar altijd bereid is tot praten met de regering in Madrid.
Schaamrood
De Spaanse regering heeft daar weinig oren naar. "Het veroorzaakt schaamrood dat Carles Puigdemont meent de koning te moeten herinneren aan zijn grondwettelijke verplichtingen", reageerde een minister uit het kabinet-Rajoy vrijwel meteen. "Elke stap die Puigdemont zet leidt tot meer opwinding en het leidt nergens toe. Hij leeft al een tijdje buiten de realiteit." En zo verzanden de beide partijen nog meer in een loopgravenoorlog.
Het moment waarop Spanje het bestuur van Catalonië overneemt lijkt steeds dichterbij te komen. Twee ingrepen worden veel genoemd: het ontbinden van het parlement en uitschrijven van Catalaanse verkiezingen, en het onder centraal gezag plaatsen van de Catalaanse politie.
De loyaliteit van de Catalaanse politie, Mossos d'Esquadra geheten, lag in de voorbije weken ontegenzeggelijk bij de Catalaanse deelstaatregering. De commandant, Josep Lluís Trapero, wordt zelfs voor de rechter gedaagd op verdenking van 'opruiing'. Daar staat maximaal 15 jaar cel op.
'Pak ze'
De conservatieve partij van Rajoy bleek dinsdagavond een medestander te hebben in de koning. Die bracht geen enkel begrip op voor het streven naar onafhankelijkheid van de Catalanen. Hij meed het woord dialoog. "De koning schaarde zich niet achter het optreden van de Spaanse staat, maar gaat erin voorop", werd in de Catalaanse krant La Vanguardia opgemerkt. Het is een opstelling die verbazing wekte. Tot nu toe liet Felipe VI, die pas sinds 2014 koning is, zich kennen als een bemiddelaar. Tijdens de Spaanse kabinetsformatie, die haast het hele jaar 2016 in beslag nam, riep de vorst de politici op nader tot elkaar te komen.
"Dit was de koninklijke versie van 'pak ze'", oordeelde de minister die het woord voert namens de Catalaanse regering, Jordi Turull.'Pak ze' is een gevleugelde uitdrukking geworden in Spanje: het werd de Spaanse agenten nageroepen die naar Catalonië vertrokken om in te grijpen bij het referendum. Turull: "De koning zegt eigenlijk: jullie zijn er om te werken, te betalen en je mond te houden, en als je een kik geeft, altijd bedreigingen en nu geweld. Eerst was het voor ons een referendum of een referendum, nu een republiek of een republiek."
De Spaanse beurs sloot met een flink verlies. Vooral de aandelen Catalaanse banken CaixaBank en Banc Sabadell namen af in waarde, onzeker als de toekomst van Catalonië momenteel is.