Direct naar artikelinhoud

Actieplan voor kinderen uit het kalifaat

Vlaanderen werkt aan een plan voor kinderen van Syrië-gangers. Ze zijn geïndoctrineerd, hebben gruweldaden bijgewoond, of zijn ingezet als kindsoldaat. Child Focus en internationale experts vragen om er snel werk van te maken.

Op de Belgische lijst met'foreign terrorist fighters' staan vier minderjarigen die in Syrië of aangrenzende conflictgebieden zitten. Daarnaast zijn er nog 35 kinderen die vanuit België zijn meegenomen door hun ouders of die daar zijn geboren als kind van een van de Belgische Syrië-strijders. Volgens minder officiële schattingen loopt het aantal op tot 85 minderjarigen.

Met de val van het Iraakse Mosoel en de belegering van Raqqa, het IS-bolwerk in Syrië, dreigt een nieuwe golf van terugkeerders op ons af te komen. Daarbij kunnen ook gezinnen zitten.

Mohamed Ozdemir, de advocaat van een Vlaamse vrouw die met twee kinderen is teruggekeerd, waarschuwt dat de begeleiding op dit moment ondermaats is. "Er is zo goed als geen opvang voor kinderen die terugkeren uit conflictgebied", zegt Ozdemir. "Zeker als de moeder in de gevangenis zit, is er een serieuze leemte. Er is geen enkele zorgverlener langs geweest bij mijn cliënte."

Geen nationaliteit

Zolang de kinderen jonger zijn dan drie jaar kunnen ze bij hun moeder in de gevangenis blijven. Maar ook al is de oudste nog een peuter, toch draagt die volgens de advocaat de gevolgen van de reis naar Syrië mee. Hulpverleners vragen al langer om een actieplan voor deze kinderen. Het Vlaams departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin zou dat nu zo goed als klaar hebben.

"Er is al een draaiboek voor het geval het OCAD weet heeft van een minderjarige die op komst is naar België, maar daarmee focussen we bijna uitsluitend op de veiligheid", zegt Bram Antheunis van het agentschap Jongerenwelzijn, dat onder het departement WVG valt. "Voor minderjarigen moet er ook een hulp- en integratieluik komen. Kunnen we het kind naar een schoolleven begeleiden? Heeft het nood aan psychosociale begeleiding? Moet het kind geplaatst worden in een pleeggezin of instelling, omdat de ouders strafrechtelijk vervolgd worden?"

Die vragen giet het agentschap in een draaiboek. Het baseert zich daarvoor op een lokaal proefproject in Vilvoorde van de vzw Cocon. Die heeft net zo'n draaiboek klaar waarmee stadsbestuur, sociale partners, hulpverlening en politie aan de slag kunnen om minderjarigen die geradicaliseerd zijn te begeleiden. Het agentschap wil dat tegen het eind van de zomer aanpassen voor minderjarige terugkeerders.

Dat zal niet evident zijn, waarschuwt het Radicalisation Awareness Network, een Europees netwerk van deskundigen. "Er zijn belangrijke verschillen tussen jongeren die terugkeren of hier geradicaliseerd zijn", zegt Maurice van der Velden van RAN. "Bijvoorbeeld als het gaat om oorlogstrauma's, of de deelname aan oorlogshandelingen."

Ook Child Focus is tevreden dat er een plan komt, maar tegelijk kritisch. "Het zal toch iets omvattender moeten zijn en gebruikmaken van buitenlandse expertise over de reïntegratie van kindsoldaten", zegt Heidi De Pauw, algemeen directeur van Child Focus. "We moeten daar dringend werk van maken, zodat we klaarstaan als deze kinderen in België zijn. Voor hun veiligheid en de onze."

► 4-5