Nieuwe tijdlijn, maar niet minder fake news
Facebook is het beu dat politiek en valse nieuwsberichten zijn netwerk verdelen. Daarom kondigde Mark Zuckerberg vorige week aan dat het opnieuw focust op verhalen van vrienden en familie. Uit experimenten in verschillende landen blijkt dat die focus een fenomeen als fake news niet per se bezweert.
Terwijl Mark Zuckerberg in Facebook vooral een plek ziet die mensen - en dan vooral vrienden en familie - bij elkaar brengt, is zijn sociaal netwerk de laatste jaren een politiek slagveld geworden. Trump, brexit en fake news. De drie termen worden in één adem genoemd met het netwerk waarop maandelijks meer dan twee miljard mensen actief zijn.
Zuckerberg kreeg zowel vanuit de mediawereld als van overheden bakken kritiek te verwerken. In de Verenigde Staten is men nog steeds niet bekomen van de impact van Russische advertenties, die miljoenen Amerikanen bereikt hebben in de aanloop naar de Amerikaanse verkiezingen in 2016.
Om Facebook te bevrijden van misbruik, 'haatspraak' en inmenging van natiestaten wil Zuckerberg mensen weer met elkaar verbinden. Dat moet in de eerste plaats gebeuren door meer berichten van bedrijven en media uit de tijdlijn van Facebook te filteren. Zuckerberg liet in zijn aankondiging weten dat die aanpassingen nog niet meteen voor morgen zijn.
Facebook zou Facebook niet zijn mocht het toch al een aantal experimenten hebben lopen om de impact van dergelijke aanpassingen te kunnen testen. In oktober kondigde het netwerk een nieuwe versie van de tijdlijn aan waarbij er twee overzichten zijn: Facebook News met nieuws van vrienden en familie en het nieuwe Facebook Explore. Het experiment begon vorige week in Slowakije, Servië, Sri Lanka, Cambodja, Bolivia en Guatemala.
Hoewel Facebook benadrukt dat de wijzigingen niet identiek zullen zijn aan de experimenten in bovenstaande landen, is de focus dezelfde: minder nieuws, meer vrienden en familie. Adam Mosseri, Head of Newsfeed bij Facebook, gaf iets meer uitleg bij het project in een blogpost: "Mensen laten ons weten dat ze op een gemakkelijkere manier berichten van vrienden en familie willen zien. We testen of dat kan door mensen twee verschillende tijdlijnen aan te bieden."
En daar schuilt het gevaar. Uit Slowakije kwamen niet alleen snel geluiden dat vooral mediabedrijven hun bereik door de ingreep zagen dalen. De Slowaakse journalist Filip Struhárik merkte op zijn blog op dat websites die desinformatie verspreiden minder last hadden van de wijziging in de news feed.
Zo zag Struhárik dat het aantal interacties op Facebook-berichten van de 50 grootste mediatitels in Slowakije met 52 procent was gedaald. Voor websites die desinformatie verspreiden in Slowakije bleef de daling beperkt tot 37 procent. "Mensen delen geen saai nieuws met saaie feiten", vertelt de Slowaakse journalist in een artikel over de experimenten in The New York Times.
Met andere woorden: als Facebook fake news wil verbannen door te focussen op verhalen die gedeeld worden tussen vrienden en familie, komt het bedrogen uit.
Onbetrouwbaar
Ook in een ander testland van Facebook, Cambodja, voelen media de impact van twee gescheiden tijdlijnen. "Cambodjanen weten nog steeds niet waar ze betrouwbaar nieuws kunnen vinden op Facebook", vertelt Stuart White van de Engelstalige krant The Phnom Penh Post.
Facebook was nochtans een belangrijk medium geworden in Cambodja, waar de leider Hun Sen politieke tegenstanders, activisten en media het zwijgen oplegt. De tijdlijn was een belangrijke, onafhankelijke bron van informatie geworden.
Maar nu vinden vele Cambodjanen die informatie niet meer terug. "Een vriend van me dacht dat de overheid alle politieke berichten verboden had op Facebook", vertelt White. "Hij had geen flauw idee dat Facebook 'Explore' had gemaakt waar het alle nieuws verzamelde."
(Hoewel de Facebook-tijdlijn in België (nog) niet is opgesplitst, kun je wel al zien hoe de Explore-functie eruitziet. Zoek onder de drie streepjes naar het roze icoon met een witte raket. Op desktop staat daar 'Overzicht ontdekken' bij.)