'Ik wou de mens achter de performer tonen'

Was dit de echte Gary Oldman, anderhalve week geleden op het podium tijdens de uitreiking van de Golden Globes? De 59-jarige Engelse acteur, zojuist bekroond voor zijn rol als Winston Churchill in het energiek vertelde historische drama Darkest Hour, leidde zijn dankwoord in met een eloquente uitspraak van de Engelse oorlogspremier. "Ik heb een eenvoudige smaak", citeerde hij. "Ik neem gemakkelijk genoegen met het allerbeste."

Gelach en applaus in de met Hollywood-sterren gevulde zaal, terwijl op sociale media zijn beruchte interview met Playboy uit 2014 uit de krochten van het internet werd gevist. Daarin was Oldman genadeloos. Over alles eigenlijk, waaronder de Golden Globes. Betekenisloos, noemde hij de show toen.

De acteur nam het in Playboy daarnaast op voor collega Mel Gibson, die zich onmogelijk had gemaakt met antisemitische uitspraken. Een haastig ingelast mea culpa in een Amerikaanse talkshow moest duidelijk maken dat Oldman het allemaal niet zo had bedoeld. Hij had, benadrukte ook zijn manager, vooral de "politiek correcte hypocrisie" in de Amerikaanse filmwereld aan de kaak willen stellen.

Rustdagen

Oldmans Playboy-uitspraken zorgen ervoor dat iedereen op het puntje van zijn stoel zit, wanneer de acteur medio december in een hotel in Londen aanschuift bij een groepje journalisten voor een gesprek over zijn Churchill-vertolking.

Traag en met lange tussenpozen praat Oldman over de rol die hij na de draaiperiode van Darkest Hour de lastigste van zijn carrière noemde. "Churchill zit in bijna elke scène. Bovendien is hij de motor, de locomotief, die alle scènes in beweging zet. Dat was ik niet meer gewend - ik had geen hoofdrol meer gespeeld sinds Tinker Tailor Soldier Spy. Acteren is zoveel eenvoudiger als je een bijrol speelt en ook wat rustdagen krijgt toebedeeld. Nu draaide ik werkdagen van achttien uur. Alleen al het vastmaken van de prothese duurde vier uur."

Darkest Hour voert Churchill op als een politicus én als een acteur die zijn opmerkelijke voorkomen en theatrale taalgebruik zorgvuldig cultiveerde. De film trapt af op 9 mei 1940, met chaos in het Lagerhuis en toenemend wantrouwen tegenover de zittende premier Neville Chamberlain, die zich geen raad weet met Hitler. Churchill blijkt geen voor de hand liggende, maar uiteindelijk wel een geslaagde vervanger. Zijn meesterstuk: hij wist de evacuatie van de (in de blitzkrieg verslagen) geallieerde troepen te presenteren als morele overwinning. "Falen is niet noodlottig", klonk het in Churchills woorden. De Amerikaanse radiojournalist Edward R. Murrow analyseerde hoe de taal van de Britse premier als wapen diende. Hij mobiliseerde de Engelse taal en stuurde haar naar het strijdveld.

Theatrale rollen

Het publieke imago van Churchill was Oldmans speelveld, vertelt de acteur. "Hij was een zelfpromotor. Hij begreep hoe belangrijk het is jezelf als merk te beschouwen, nog voor dat belangrijk werd. Hij was een klein, grappig mannetje, met een hoogontwikkeld gevoel voor theater. Hij ademde een zekere grootsheid. Tegelijk hoor je hem op archiefmateriaal soms met zijn niet-publieke stem iets zeggen tegen iemand naast hem, en dan hoor je een totaal ander mens. Het was aan mij om ook de mens achter de performer te laten zien."

Oldman die zich een film lang uitleeft met het gezwollen theater van Churchill, dat roept herinneringen op aan zijn theatrale rollen uit de jaren 90. Een van de hoogtepunten uit die tijd is zijn psychopathische agent in de uitzinnige wraakfilm Léon. Maar in het daaropvolgende decennium, als Sirius Zwarts in Harry Potter of politiecommissaris Jim Gordon in de Batman-films van Christopher Nolan, kreeg hij ogenschijnlijk minder ruimte. Op zijn best dienstbaar was hij, terwijl de acteur juist excelleert als hij mag opvallen.

Zoals nu weer, in Darkest Hour.

Darkest Hour is nu uit. Lees de recensie op demorgen.be