Doorbraak voor genezing parkinson

Piper Heidsieck, Veuve Clicquot, Moët et Chandon. Hersenonderzoeker Bart De Strooper (50) meet zijn successen in bubbels. Maar toch: geen berusting, geen achteroverleunende tevredenheid. "Ik blijf doorgaan totdat ik de ziekte van Alzheimer heb opgelost."

Hoe hoog schat u het Vlaamse en uw eigen onderzoek in?

Bart De Strooper: "België als geheel scoort door het achterblijvende Wallonië niet zo goed in de financiering van het onderzoek. Vlaanderen daarentegen is een topregio. In het onderzoek naar alzheimer en parkinson staan drie groepen wereldwijd aan de top. Wij horen daarbij."

Het VIB krijgt er volgend jaar 6,3 miljoen euro bij, een groei van 17 procent. Hoeveel is daarvan voor u?

"Mijn onderzoek is een van de belangrijke thema's, dus er zal extra geld komen. Hoeveel weet ik nog niet. Belangrijk is dat Vlaanderen zich bezighoudt met alzheimer. Nu lijden er 120.000 Belgen aan. Als we niets doen, hebben tegen 2050 zeker 200.000 inwoners met de ziekte te maken. Stel u eens voor: dat is twee keer Leuven."

In Duitsland opent een alzheimercentrum met een budget van 60 miljoen euro per jaar.

"Dat frustreert mij. Ook in Frankrijk en Engeland wordt er zwaar in geïnvesteerd. Ik vraag me dan ook soms af of we aan de top kunnen blijven. We staan nu door de investeringen op poleposition, maar ik hoop dat minister van Innovatie Ingrid Lieten (sp.a) ook specifiek in veroudering investeert. Ik denk wel dat dat kan. (twijfelt) Ik weet dat ze eraan denkt, laat ik het zo stellen."

Heeft u meer geld nodig?

"Nu ben ik tevreden, maar binnen een paar jaar komen we terug. Als we alzheimer willen oplossen, moeten er injecties in jonge onderzoekers komen. Dit onderzoek is wereldwijd ondergesubsidieerd. Kanker krijgt drie tot vier keer zoveel, omdat de lobby daarrond al veel langer bezig is. Mensen die lijden aan alzheimer hebben ook gewoon minder impact. Ze zijn ouder en kunnen zich moeilijker uitdrukken."

Wat krijgt u liever: overheids- of privégeld?

"Beide. De bedrijfswereld is niet zo innovatief. De farmaceutische bedrijven zijn zeer conservatieve molochs. Ze investeren alleen fors als er een medicament op stapel staat. Wat nu op de markt is, is gebaseerd op kennis van tien jaar geleden. Zonder hen was er evenwel geen medicatie. Er zijn nu al drie of vier klinische tests geweest met nieuwe medicijnen. De kosten? Zo'n 600 tot 900 miljoen per keer. Doordat ze telkens zijn gefaald, twijfelen de bedrijven."

Hoe kunnen ze opnieuw overtuigd worden?

"De overheid moet van alzheimer een prioriteit maken. Dan ziet de bedrijfswereld kansen. Vlaanderen alleen heeft daar de middelen niet voor, zoiets moet in Europees verband gebeuren, maar we kunnen wel een leidende rol spelen."

Intussen ontvangt u nog steeds geld van Janssen Pharmaceutica.

"Zij ondersteunen mij en zullen op een gegeven moment de rekening maken. Maar wat er ook gebeurt, de grote onderzoekslijnen kunnen door het overheidsgeld altijd doorgaan. Als de bedrijven later een medicijn niet willen, zal ik allicht zelf een bedrijf opstarten."

Die medicatie komt er?

"Ik hoop dat er een behandeling komt die alzheimer voorkomt en de aftakeling stopt. Het zou de ziekte vijf tot tien jaar kunnen uitstellen en daarna voor eenzelfde periode stabiliseren. We kunnen nu al zien of iemand op weg is naar alzheimer, maar geven daar weinig ruchtbaarheid aan omdat er geen medicijnen zijn. Ik verwacht nog tijdens mijn leven een vaccinatie of pil. Maar zo lang dat er geen oplossing is gevonden, zal ik blijven werken."

Wat ziet u als uw grootste verwezenlijking?

"Twee publicaties in Nature(toonaangevend wetenschappelijk tijdschrift, RA) in 1998 en 1999. Ik besef nu pas dat dat uitzonderlijke bijdrages waren aan de wetenschap. Dat deed ik ook volledig zelf, terwijl ik nu werk in een jong team dat in de Champions League speelt. Daar waar ik vroeger scoorde, ben ik nu de trainer."

Wanneer kunt u weer juichen?

"Er gaan, hoop ik, drie grote goals gescoord worden. We bewandelen een aantal veelbelovende paden. Voor alzheimer begrijpen we hoe de ziekte werkt en kunnen we onderzoek doen naar de ontwikkeling van medicatie. Ook hebben we een wereldprimeur op de rol staan wat betreft de ziekte van Parkinson. Tot nu toe weet niemand hoe de ziekte ontstaat. Wij zijn er nu achter, denk ik."

En wat gebeurt er precies?

"Er vindt een mutatie in een gen plaats. Simpel gezegd raken de energiefabriekjes in onze hersencellen verstoord. Daardoor werken ze minder goed en krijgen mensen bijvoorbeeld last van motorische stoornissen. We weten nu tot in het kleinste detail, tot op het aminozuur af, wat er bij hen misgaat.

"Sinds 2009 hebben we niets anders gedaan dan experimenteren. Twee weken geleden kwam de doorbraak. Met onze bevindingen kan de farmaceutische sector medicijnen maken om het proces in de hersenen om te keren. Dat zou zelfs kunnen bij mensen met een vergevorderde vorm van parkinson."