2.000 euro voor 2 flessen 'rottende boter'

De Oost-Indiëvaarder 't Vliegend Hert was nog maar net uit het Zeeuwse Rammekes naar Batavia vertrokken toen het op 3 februari 1735 een zandbank ramde en niet veel later op 18 kilometer voor de kust van Vlissingen verging. Alle 250 opvarenden verloren het leven. Aan boord bevonden zich een grote lading geld van de Verenigde Oost-Indische Compagnie, verschillende loden containers vol tabak, ansjovis en kaas voor de bemanningsleden, vele degens en musketten en zowat 1.200 flessen wijn.

Nadat de gezonken driemaster in 1981 werd ontdekt, haalden de expeditieleden onder andere een geldkist met 2.000 gouden dukaten en 5.000 zilveren realen naar boven. Ook 600 wijnflessen werden geborgen. "Het grootste deel van die flessen was kapot of leeg", vertelt Joris Scott, als eigenaar van het bekende wijnveilinghuis Sylvie's een groot wijnkenner. "Een kleine vijftig flessen werden na de ontdekking aan particulieren verkocht. Zes flessen kwamen terecht bij een Limburgse familie, die er nu voor kiest om de flessen van de hand te doen."

Relikwie

De zes bolle flessen met lange flessenhals, ook wel kattenkoppen of Dutch onions genoemd, worden per set van twee verkocht. Op die manier heeft de koper de kans om één fles te openen en te proeven en de andere fles te bewaren. "Al kan ik uit ervaring zeggen dat de smaak wel eens enorm kan tegenvallen", lacht Scott, die zelf ooit de kans kreeg om van de wijn te proeven.

"Tussen mijn proefnotities staat onder andere 'rottende boter'. De flessen waren dan ook niet gemaakt om lang te bewaren. De wijn die meegegeven werd met het schip was bedoeld om snel te consumeren."

Toch bestaan er wijnen uit de achttiende eeuw die wél nog drinkbaar zijn, weet Scott. "Het gaat dan vooral om wijnen uit de late achttiende eeuw. Madeira bijvoorbeeld. Die wijn is gemaakt van druiven die groeien op vulkanische grond, waardoor hij veel zuren bevat. Bovendien werd die wijn vaak op basis van krenten gemaakt, wat hem heel zoet maakte. In combinatie met veel alcohol kan dat ervoor zorgen dat de wijn gemakkelijk twee eeuwen goed blijft. Maar goed, 200 jaar is natuurlijk niet hetzelfde als 260 jaar."

De flessen wijn die vandaag in Antwerpen worden geveild zijn, voor zover bekend, de oudste flessen ter wereld waar de wijn nog in zit. De instelprijs per twee flessen bedraagt 2.000 euro. "We hopen natuurlijk op een hogere opbrengst, maar de flessen hebben één grote handicap. Het glas is zo fragiel en dun dat het gegarandeerd zou scheuren door de luchtdruk op een vliegtuig. Het leeuwendeel van onze klanten zijn Aziaten, maar het staat vrijwel buiten kijf dat deze flessen in Europa moeten blijven."

Volgens Joris Scott moet de koper van de wijn een 'echte wijngek' zijn. "Iemand die met een dergelijk hebbeding zijn prestigekelder wil aanvullen. Het gaat niet om drinkbare wijn, maar om een relikwie."

Over de hele wereld zouden in de 17de en 18de eeuw zowat 250 van de in totaal 1.700 Nederlandse Oost-Indiëvaarders op de zeebodem terechtgekomen zijn. Pas in de jaren zestig van de twintigste eeuw begonnen die scheepswrakken de aandacht te trekken van archeologen en... schatrovers. Het was de Brit John Rose, die fortuinen vergaarde als eigenaar van de Kentucky Fried Chicken-restaurants, die begin jaren tachtig besloot om de expeditie naar het wrak van 't Vliegend Hert te financieren.

"De man werd beschouwd als een lijkenpikker", zegt Scott. "Hij had is er met een smoesje in geslaagd 90 procent van de opbrengst te kunnen houden, waar dat normaal 70 procent is."