Stijn en de soldaten

Hoog in de raadzaal van het Limburgse Provinciehuis hangt een affiche. Je leest: 'Limburg 1914-1918. Kleine verhalen in een Groote Oorlog. Door Stijn Meuris, met medewerking van Jan Swerts.' Centraal een portret van Meuris, met oorlogskepie, en de slogan: 'Gij daar! Komt luisteren naar mijn performance over WO I.'

De herdenking van de Eerste Wereldoorlog is in volle zwang, in de linkeruithoek van het land vooral, en ook Limburg wil niet achterblijven. De provincie schakelt muzikanten Jan Swerts en Stijn Meuris in om de "kleine Limburgse verhalen" in klas en huiskamer te brengen.

Swerts is, naast pianist en docent aan de Katholieke Hogeschool Limburg, notoir WO I-kenner. Meuris is performer in 't diepst van zijn gedachten. Samen maakten ze een lezingenreeks die ze straks, van september 2014 tot december 2015, in de hele provincie presenteren.

De performance is bestemd voor scholen uit de derde graad secundair onderwijs, jongeren van 17, 18 jaar dus, en voor socio-culturele organisaties. Voor een gemengd publiek van leerlingen en oorlogsfanaten vond gisteren een allereerste try-out plaats. Daarnaar kijkend kon je besluiten: Kleine verhalen in een Groote Oorlog is Stijn en de sterren, met oorlogsgruwel in plaats van astronomie.

Je zag de zanger van 'Een heel klein beetje oorlog' in zijn gekende en gedreven stijl vertellen, doceren haast, over aanloop, start en ontwikkeling van WO I. Hij had het over Triple Ententes, geopolitieke constellaties en Franz Ferdinand. Toonde filmpjes uit het intussen klassiek geworden Blackadder. Maakte vergelijkingen met Rihanna en Pukkelpop, introduceerde een eigen oorlogsterminologie. 'De strategie van de drie kiezelstenen' bijvoorbeeld, over het beleg van Luik en Antwerpen en de strijd aan de IJzer.

Je hoorde namen als Dyonisius Scroyen en gelach, wanneer Meuris de gesneuvelde kolonel Dusart met Jan Peumans vergeleek. Je voelde verbazing. Over de soldatenoutfit van toen bijvoorbeeld, bijzonder kleurrijk, Napoleontisch en dus levensgevaarlijk.

Na een brede, algemene aanloop kwam het verhaal zachtjes richting Limburg. Er werd gesproken over de slag der Zilveren Helmen, over Maasmechelen, As en Tongeren, alwaar het Duitse leger oefeningen in het afschieten van mortieren of het graven van stellingen hield. Limburg als springplank richting Westhoek, zeg maar.

Meuris: "We hadden in heel Limburg één tank. Niet één type tank, maar letterlijk één tank. Van het eeuwige Belgische merk Minerva dan nog, en hij zag er bovendien een beetje uit als een crèmekar."

Uiteindelijk kwam de performance bij de essentie, 'Den Duits in uw dorp'. Een hoofdstuk dat tijdens de try-out slechts voorzichtig werd ingevuld, maar waarin straks gemeente per gemeente zal worden verteld wat de situatie tussen '14 en '18 was. Want hoe ver weg de Groote Oorlog voor veel Limburgers ook geweest moest zijn, toch was de gruwel dagelijks voelbaar.

Meuris: "Overschakelen op Duitse tijd. Verordeningen. Na 19 uur niet meer op straat komen. Geen telefoon. Geen cinema. Geen telefoon in de cinema. Een maatregel die trouwens nu nog geldt. En ik moet heel eerlijk zeggen, daar volg ik de Duitsers wel een beetje in."

Achteraf werd driftig nagekaart, zoals het een try-out betaamt, over de duur van de performance ("90 minuten, dat is een verdubbeling van de normale taakspanning die leerlingen gewoon zijn"), de immer moeilijke balans tussen entertainment en informatie, het nut van filmpjes en cartoons.

Hoe dan ook, 'Stijn en de soldaten' is vanaf heden te boeken. Jan Swerts werkt alvast een educatieve map uit die leerkrachten de mogelijkheid biedt het thema verder uit te diepen.

Meuris, tot slot: "Dit was het verhaal van vier, vijf jaar in 90 minuten. Zeg nu nog dat Limburgers niet rap kunnen praten."