'Wifi in de trein? Dan moet er wel een trein rijden'

"Eindelijk plaatsen we de klant weer centraal bij de NMBS. Die zal een nette en comfortabele plaats krijgen op de trein", zei minister van Mobiliteit Jacqueline Galant (MR) nadat de ministerraad haar moderniseringsplan voor de spoorwegen had goedgekeurd. Maar klopt dat wel? Zal een treinrit anno 2019 aangenamer zijn dan vandaag?

Er is inderdaad veel goed nieuws voor de reiziger. De NMBS zal ervoor moeten zorgen dat minstens 90 procent van de treinen stipt rijdt. Dat is een kleine 5 procent meer dan nu. Dat lijkt niet veel maar de manier waarop de stiptheid wordt berekend, wordt strenger. "Nu kijken we naar de vertraging per trein, straks kijken naar de vertraging per reiziger", zegt Galant. Vaak zijn treinen in rurale gebieden stipter dan de spitstreinen in verstedelijkt gebied.

Duurdere tickets?

Ook qua comfort belooft het plan beterschap. Er zou meer plaats komen op de trein: 160.000 zitplaatsen extra tegen 2030. Dus niet meer als sardines in een blik op de spitstrein naar Brussel. Tickets kunt u voortaan digitaal of in de krantenwinkel kopen. En niet vergeten: er komt internet op de trein.

Waarnemers hebben echter twijfels bij het ontbreken van een duidelijk treinaanbod. In het moderniseringsplan staat dat elke treinverbinding afzonderlijk zal worden geëvalueerd. Galant gaat echter een stapje verder: "Voor elke lijn vragen we ons af: wat is het voordeel? Wat als een bus bijvoorbeeld vlak naast een spoorlijn rijdt? Als die bus performanter is dan de trein: dan behouden we enkel de bus. Of vice versa."

Dat laatste baart spooranalist Herman Welter zorgen. "Natuurlijk zitten er fijne vernieuwingen in het toekomstplan. Maar wat heb je aan wifi als er geen trein rijdt? Wifi, dat klinkt vooral mooi voor iemand die nooit de trein neemt. Treinreizigers willen in de eerste plaats regelmatige, stipte en comfortabele treinen." Hij voegt eraan toe dat het nog altijd erg moeilijk is om vanop de trein te bellen. "Misschien moet de regering daar eerst iets aan doen."

In 2017 komt er een nieuwe dienstregeling bij de NMBS. Pas dan zal duidelijk worden hoe zwaar deze regering het mes zet in het treinaanbod.

Tweede probleem: de tarieven. De regering-Michel belooft een betere dienstverlening, maar schroeft de dotatie van de NMBS zwaar terug. "Dan blijft er maar één bron van inkomsten over: dat zijn de ticketprijzen", zegt Welter. In het moderniseringsplan staat dat de tarieven worden herzien. Een verhoging wordt niet letterlijk in de mond genomen, maar de regering benadrukt wel dat de NMBS "op dit moment de laagste tarieven in heel West-Europa heeft".

Ambitie

CEO Jo Cornu windt er geen doekjes om. "Op dit moment krijgt de NMBS zes cent per kilometer om een reiziger te vervoeren. Stel dat u een koffie van 1,8 euro koopt in het station. Voor datzelfde bedrag moet ik een reiziger 30 kilometer vervoeren. Die inkomst is zeer, zeer laag. Ter vergelijking: de Nederlandse spoorwegen krijgen elf cent binnen per reizigerskilometer, in Groot-Brittannië bedraagt dat 18 cent."

Reizigersvereniging TreinTramBus reageert gematigd positief op het voorstel. "Er zit veel goeds in dit plan: de stiptheid, de wifi, de extra plaatsen. Maar hoe gaat de NMBS dat allemaal waarmaken met 17 procent minder budget? Dat kan alleen door hogere tarieven in te voeren." TreinTramBus ziet ook te weinig ambitie om te groeien. "Als je iets wil doen aan het verkeersinfarct in België, dan moet het marktaandeel van de trein omhoog. Dan moet je groeien."

Minister Galant benadrukt dat het moderniseringsplan slechts een algemeen kader schept. Het is nu aan Cornu en aan Luc Lallemand, CEO van Infrabel, om de doelstellingen van de regering waar te maken. "Wij hebben het voordeel dat we een zeer duidelijke en ambitieuze visie hebben gekregen. We zullen keihard werken om die waar te maken. Eerste afspraak: het nieuwe beheerscontract", zegt Lallemand.