Direct naar artikelinhoud

Op de linkerrijstrook rijdt CD&V alleen

Als centrumpartij binnen centrumrechts heeft CD&V het linkerspeelveld voor zich alleen. Dat klinkt winstgevend, maar de christendemocraten dreigen tussen twee stoelen te vallen.

'Meerwaardebelasting bij verkoop bedrijf op tafel', kopte De Tijd gisteren op de voorpagina. Er had net zo goed kunnen staan: 'Meerwaardebelasting enkel voor lezers De Tijd.' Om maar te zeggen: soms wordt een voorstel gelekt als proefballon, soms wordt het geopenbaard om een voorstel zo rap mogelijk kapot te maken. En dit lek van een CD&V-voorstel om een vermogenswinstbelasting concreet te maken, behoort zonder twijfel tot het tweede type.

Inhoudelijk valt er nochtans wel wat te zeggen voor het voorstel van CD&V. Ten gronde is een verschuiving naar een vorm van belasting op vermogen - samen met een verhoging van de btw - de enige realistische manier om extra inkomsten aan te boren. Die zouden wel eens nodig kunnen zijn om de noodzakelijke zware besparingsoperatie enigszins leefbaar te combineren met een substantiële lastenverlaging op arbeid. En dan klinkt het CD&V-idee om een manier te zoeken om niet de gewone, 'kleine' aandeelhouder te treffen, maar wel de grote vermogens van grootaandeelhouders fair.

Linkse trofee

Ook strategisch kan het voorstel van nut zijn voor CD&V. Een zogenaamde 'linkse trofee' - en dat zou deze concrete vermogenswinstbelasting zeer zeker zijn - zou de linkse kanonnen in arbeidersbeweging en oppositie wel even doen verstommen. Want dan zou CD&V in zijn eentje voor elkaar krijgen wat voorheen zelfs regeringen geleid door een socialist - nietwaar Elio Di Rupo (PS)? - niet gelukt is: een substantiële tax shift van arbeid naar kapitaal.

Alleen ziet het er nu wel naar uit dat het voorstel er nooit komt. De torpedo in De Tijd trof onvermijdelijk raak. Amper was de ochtend voorbij of daar rolden de voorspelbare communiqués van Unizo en Voka van de telexen. Het voorstel werd afgeserveerd als een belasting die nog erger is dan de zo vermaledijde heffing op de liquidatieboni, die min of meer dezelfde doelgroep treft.

Kan gebeuren, maar dit lek moet CD&V ernstig aan het tobben zetten. Zo mag de poppenkast over de vrolijke vrienden die eensgezind bouwen aan een historisch kabinet stilaan ophouden. Deze op het eerste gezicht zo natuurlijke politieke combinatie mist vertrouwen en coherentie. Ze mist kortom leiderschap. Zeker sinds de weinig verheffende discussie over het eurocommissariaat is het 'catch as catch can' aan de onderhandelingstafel. En het is nogal vaak 'catch CD&V', blijkbaar.

Daar is een goede reden voor: nu bij Open Vld in sneltempo het linksliberale laagje vernis is afgekrabd, is CD&V het buitenbeentje aan tafel als enige partij met een linkervleugel. De andere partijen zijn duidelijk niet van plan om die vleugel al te genereus te bedienen. Niet per se omdat ze de christendemocraten eens flink willen pijn doen, maar omdat dat lijnrecht tegen hun eigen belangen zou ingaan.

Een belasting op de winst uit grote aandelentransacties klinkt fair, maar ze treft wel voor de volle honderd procent de doelgroep die voor de partijen uit deze coalitieformule gestemd hebben. Wie vindt dat de sterkste schouders de zwaarste lasten moet dragen, heeft wellicht niet op N-VA, MR of Open Vld gestemd. Er zitten rond de onderhandelingstafel dus nogal wat belanghebbenden om dit soort ideeën de kop in te drukken.

Op sociaal-economisch vlak dreigt CD&V vaak alleen te staan. Op de linkerrijstrook van centrumrechts bezet ze een unieke positie, maar ook een eenzame. Sinds de partij Kris Peeters als kandidaat-premier opofferde, lijkt CD&V haar aparte status van sociaal gematigde partij zelf nog wat te willen benadrukken. Dat CD&V als enige oor heeft naar verzuchtingen van het progressieve middenveld geeft haar inderdaad een unique selling proposition. Maar zal er voor de partij wel wat te verkopen vallen in deze coalitie, behalve dat het zonder haar erger was geweest?

Lastige partner

Het is exact de positie waarin de sp.a en zelfs de PS zich in de vorige regeerperiode bevond. Zeker in de Vlaamse regering werd sp.a mede door coalitiepartner N-VA zoetjesaan weggezet als die ene, lastige, afwijkende partner die alles blokkeerde, terwijl de eigen kiezers het moesten stellen met de boodschap dat dankzij rood veel afbraakplannen vermeden werden. Of - extremer voorbeeld - kijk hoe Agalev na vier paars-groene jaren helemaal werd opgevreten door liberalen en socialisten.

Te links voor de coalitiepartners, te meegaand met rechts voor de eigen achterban: het zou ditmaal wel eens het lot van CD&V kunnen zijn. Vergelijk het met de dynamiek van pesten op de speelplaats: het afwijkende, andere element wordt geïsoleerd en gedestabiliseerd.

Met het premierschap heeft CD&V ook de controle en de regie van deze formatie uit handen gegeven. Als ze wil dat haar nieuw verworven 'vrije' en 'authentieke' positie ook vruchten aflevert, zal CD&V dringend op zoek moeten naar bondgenoten rond de onderhandelingstafel.