Harvard tussen geld en groen
Actievoerders hebben donderdag een tijdlang de toegang tot het hoofdkantoor van de prestigieuze Harvard-universiteit geblokkeerd. Ze eisen dat het bestuur niet langer belegt in aandelen van de olie- en steenkoolindustrie. Een conflict over het dilemma tussen broodnodige inkomsten en een proper klimaat.
Bill Gates heeft er zijn opleiding genoten, samen met Facebook-oprichter Mark Zuckerberg en een op de vijf Amerikaanse presidenten, onder wie Barack Obama. Harvard heeft 47 Nobelprijswinnaars afgeleverd, 32 regeringleiders en 67 miljardairs. Geen wonder dat de universiteit op een paar kilometer van de stad Boston synoniem staat voor toponderzoek en onderwijs op het hoogste niveau. Elk jaar proberen tienduizenden knappe koppen uit de hele wereld binnen te raken, ook al bestaat die kans uit één op de zestien.
Het jaarlijkse inschrijvingsgeld van 46.000 dollar, zonder verblijf- en andere kosten, nemen ze er graag bij. Maar die inkomsten volstaan niet om de jaarlijkse uitgaven van 4,3 miljard dollar te bekostigen. De privé-universiteit onvangt immers geen overheidssubsidies, zoals in België. Daarom heeft Harvard een professioneel beleggingsfonds, dat zomaar eventjes 33 miljard dollar waard is.
En daar knelt het schoentje. Het fonds heeft voor zo'n 32 miljoen dollar belegd in bedrijven die olie oppompen en steenkool opdelven. Onaanvaardbaar in het licht van de klimaatopwarming, vinden de actievoerders en om hun campagne kracht bij te zetten blokkeerden ze donderdag een tijdlang de hoofdkantoren van Harvard. Eén student werd kort aangehouden, maar diezelfde dag nog vrijgelaten.
De actie is een voorlopig hoogtepunt van een aanslepend conflict tussen het bestuur van de prestigieuze universiteit en de actiegroepen. Die laatste eisen al een paar jaar dat Harvard die aandelen verkoopt en herbelegt in meer klimaatvriendelijke aandelen. In heel Amerika hebben ze al elf universiteiten kunnen overtuigen hun beleggingen in fossiele brandstoffen af te stoten, maar Harvard beschikt over veruit het grootste pakket aandelen en vormt dus hun belangrijkse doelwit.
Ecologisch dilemma
Voorlopig wil het hoofd van Harvard, de historica Drew Faust, van geen wijken weten. Ze erkent dat klimaatopwarming een van de belangrijkste uitdagingen is voor de komende generaties, maar acht het verkopen van de aandelen in olie- en steenkoolbedrijven contraproductief. Niet alleen zou Harvard zo broodnodige inkomsten mislopen, door het verkopen van de aandelen zou de universiteit invloed verliezen bij de industrie om te zoeken naar meer ecologische alternatieven. "Ons fonds dient niet als instrument om sociale of politieke veranderingen te bewerkstelligen", aldus het eerste vrouwelijke hoofd van Harvard in een eerdere verklaring.
Vorige maand probeerde ze nog tegemoet te komen aan de actievoerders door een nieuw klimaatonderzoekfonds op te richten in de schoot van Harvard en de code van de Verenigde Naties voor ethisch verantwoord beleggen aan te nemen. Amper twee dagen later viel een open brief op haar bureau van meer dan honderd Harvard-professoren met de boodschap dat dit niet volstond. De academici schaarden zich achter de eis van de actiegroepen om de aandelen in fossiele brandstoffen af te stoten. "Wij vrezen dat het bestuur van Harvard een beslissing neemt die op lange termijn onze universiteit geen goed zal doen", zo stond te lezen in de brief.
Na de actie van donderdag verklaarde het bestuur in een persbericht dat binnen Harvard "er verschillende perspectieven blijven bestaan op hoe we het best antwoord bieden op de gevaren van klimaatopwarming". Een mededeling die het protest niet meteen zal doen verdwijnen. Daarvoor gaat het conflict over meer dan enkel alleen het steunen van de olie- en steenkoolindustrie. Het gaat over de ethische grondslag van een universiteit en hoe latere generaties terugkijken op beslissingen die werden genomen toen bepaalde thema's hoog op de maatschappelijke agenda stonden. Zo besloot Harvard in 1987 om niet meer te beleggen in de tabaksindustrie en in 1990 om de aandelen in Zuid-Afrikaanse bedrijven af te stoten die de apartheid niet afzwoeren. Een feit waar de huidige actievoerders graag naar verwijzen.
Seksueel geweld
Deze week kon trouwens beter vanuit pr-standpunt voor Havard. Op dezelfde dag van de blokkade maakte het Witte Huis bekend dat Harvard samen met 54 andere universiteiten en hogescholen het onderwerp vormt van een onderzoek naar hoe de onderwijsinstellingen omgaan met klachten van seksueel geweld. Vrouwenrechtenorganisaties opperen al jaren dat veel universiteiten en hogescholen klachten over seksuele intimidatie en geweld niet serieus nemen. Uit onderzoek blijkt dat een op de vijf vrouwen op campussen aangerand wordt, maar dat amper 12 procent ook aangifte doet. Met het onderzoek wil de overheid de onderwijsinstellingen aansporen actie te ondernemen.
IDENTIKIT
- Opgericht in 1636
- Motto: 'Veritas' (waarheid)
- Kosten inschrijvingsgeld: 46.000 dollar/jaar
- 21.000 studenten
- Grootste universiteitsbib ter wereld; 18,9 miljoen boeken
- 47 Nobelprijswinnaars
- 32 regeringleiders en 67 miljardairs bij oud- studenten
- Beleggingsfonds: 33 miljard dollar