Rubens als rolmodel

De erfenis van Rubens

Bozar Brussel, vanaf 25 september

"Rubens is een universeel en complex kunstenaar", zegt Nico Van Hout. "Zijn invloed uit zich op zeer diverse manieren. Als aristocratische schilder was hij een belangrijk rolmodel voor Rembrandt en Velazquez. Daarbovenop wilde Rembrandt Rubens' Kruisafneming imiteren én overtreffen. Velazquez ontmoette Rubens in 1628 in Madrid en ging daarna plots anders schilderen - Rubens had hem gesuggereerd een lichtere grondlaag te gebruiken. Velazquez ging na die ontmoeting ook met meer rubensiaanse brio schilderen. Ook bij Renoir is de invloed vooral technisch: het loslaten van de lijn en het werken met kleurvlekjes. Cézanne nam dan weer de nimfen van Rubens als uitgangspunt voor zijn beroemde baadsters.

"De 19de-eeuwse Weense schilder Hans Makart identificeerde zich in die mate met Rubens dat hij zich als de meester kleedde, diens atelier nabouwde en triomfstoeten organiseerde. De Brusselse schilder Wiertz beschouwde zich zelfs als een reïncarnatie van Rubens: zijn gigantische scheppingen behoren tot de meest karikaturale uitingen van rubenisme."

Het rubenisme is tot op heden nooit grondig onderzocht. Bij zijn voorbereidingen voor de expositie is Nico Van Hout dan ook op verrassingen gestoten: "Ik dacht dat Fragonard, Boucher en Picasso een grotere invloed van Rubens hadden ondergaan. Als je dat onderzoekt, valt dat toch tegen. Maar er zijn andere kunstenaars opgedoken, zoals Lovis Corinth en Oskar Kokoschka, die dan weer wel intens beïnvloed blijken door Rubens."

Elk land heeft iets anders uit Rubens gehaald. "In Engeland heeft hij vooral het portret en het landschap beïnvloed, denk aan Constable en Reynolds. Franse schilders als Delacroix hadden vooral oog voor Rubens' exotisme en zijn oosterse jachttaferelen. Maar iedere kunstenaar die geweld wilde uitbeelden, keek in de eerste plaats naar Rubens." Nico Van Hout zou daarom ook graag een werk van de abstract-expressionist Willem de Kooning in de expositie hebben. "Zijn Great American Nudeszitten vol rubensiaans geweld. Ze zijn brutaal én wulps." Maar of dat lukt, is nog maar de vraag.

De expo reist na Bozar naar de Royal Academy in Londen. www.bozar.be

De zee

Diverse locaties in Oostende, vanaf 25 oktober

Van 25 oktober 2014 tot 19 april 2015 zal Oostende het decor zijn van een internationale expo met als thema 'De zee'. Curatoren zijn de immer bedrijvige Jan Hoet en Phillip Van den Bossche, directeur van Mu.ZEE in Oostende. Diverse locaties in Oostende worden uitgezocht om de werken, van de 19de eeuw tot nu, zo goed mogelijk tot hun recht te laten komen. Behalve voor schilderkunst zal er ruimte zijn voor fotografie, video- en installatiekunst en zelfs computerspellen.

www.dezee-oostende.be

'Marlene Dumas: The Image as Burden'

Stedelijk Museum Amsterdam, vanaf 5 september

Marlene Dumas (60) is een ongrijpbare schilderes. In haar intense, confronterende en vaak controversiële werk staan het lichaam en de blik centraal. Het Stedelijk Museum organiseert dit grote overzicht - ruim honderd werken uit de periode 1975-2013 - samen met Tate Modern in Londen en de Fondation Beyeler in Bazel.

www.stedelijk.nl

Michaël Borremans. As Sweet as It Gets

Bozar Brussel, vanaf 22 februari

De Belgische kunstenaar Michaël Borremans staat bekend om zijn intimistische tekeningen en schilderijen met surrealistische inslag. In zijn jongste schilderijen, onlangs te zien in galerie Zeno X in Antwerpen, kiest hij resoluut voor portretten op groot formaat. In Bozar zullen een circa 50 schilderijen, 40 tekeningen en vijf films te zien zijn uit de periode vanaf 1990 tot nu.

www.bozar.be

Henri Matisse: The Cut-Outs

Tate Modern Londen, vanaf 17 april

Op het eind van zijn leven maakte Matisse (1869-1954), gekluisterd aan zijn rolstoel, nog hoofdzakelijk collages. De geniale schilder knipte rechtstreeks in gekleurde bladen en maakte zo grensverleggend werk dat tussen schilderij, collage, installatie en sculptuur inzit. In Tate Modern worden 120 werken samengebracht: groot, kleurrijk, eenvoudig en complex.

www.tate.org.uk

Géricault. Fragmenten van mededogen

Museum voor Schone Kunsten Gent, vanaf 22 februari

Door zijn portretten van geestesgestoorden en zijn monumentale schilderij Het vlot van de Medusakreeg Théodore Géricault (1791-1824) al gauw de naam de schilder te zijn van gruwel, pijn, waanzin en dood. Het Museum voor Schone Kunsten Gent wil vooral een kunstenaar tonen die de mens in al zijn facetten probeerde te ontraadselen.

www.mskgent.be

Ravage

Museum M Leuven, vanaf 20 maart

Kunst en cultuur zijn al eeuwenlang het doelwit in verschillende conflicten. De brand van Leuven en de universiteitsbibliotheek aan het begin van de Eerste Wereldoorlog, exact honderd jaar geleden, zijn het vertrekpunt voor deze expositie. Die focust op de verwoesting van steden, vernieling van monumenten of kunstwerken, kunstroof en propaganda.

www.mleuven.be

Heropening Mauritshuis

Den Haag, 27 juni

Het meisje met de parelen Gezicht op Delftvan Vermeer en De anatomische les van Dr Nicolaes Tulpvan Rembrandt zijn enkele kroonjuwelen van het Koninklijk Kabinet van Schilderijen Mauritshuis in Den Haag, dat twee jaar gesloten was voor ingrijpende verbouwingswerken. Het museum heropent met een hommage aan de rijke geschiedenis van het pand.

www.mauritshuis.nl

Heropening Picasso Museum

Parijs, juni

De precieze datum wordt nog niet vrijgegeven, maar het Picasso Museum in de Parijse Marais heropent in de loop van juni 2014. Het museum is bijna vier jaar lang dicht geweest. De oppervlakte is verdrievoudigd, waardoor zo'n 5.000 (!) schilderijen, tekening, foto's en sculpturen van de Spaanse kunstenaar getoond kunnen worden.

www.museepicassoparis.fr

Veronese

National Gallery Londen, vanaf 19 maart

Van de 16de-eeuwse Venetiaanse schilder Paolo Veronese worden zo'n vijftig werken bijeenbracht. De schilder wordt samen met Titiaan en Tintoretto tot de grote drie van Venetië gerekend. Veronese was afkomstig van Verona, vandaar zijn bijnaam - zijn echte naam was Paolo Caliari - en hij is vooral bekend voor monumentale en dramatische, mythologische schilderijen (foto hieronder).

www.nationalgallery.org.uk