DE PASSIE VAN DEVOS

Mochten verkiezingen iets veranderen, ze waren al lang afgeschaft. De beleidsbedding van onze overheden wordt door de EU of de wereldeconomie uitgegraven. Onze verkozenen kunnen hoogstens wat rommelen in de marge. De meeste partijen in de politieke supermarkt zijn onderling inwisselbaar, er liggen enkel ongezouten variaties op hetzelfde thema. Straks moeten te veel partijen in te grote coalities, met weer dezelfde grijze eenheidsworst als resultaat. Enzovoort.

Het is gemakkelijk om een column lang de betekenis van verkiezingen uit te hollen, tot ze uitgeteld als zinloze rituelen in de touwen hangen. Zelfs een verstandige denker als David Van Reybrouck ziet het niet meer zitten: eerst was hij enkel tegen de prutsende politici, en moest de G1000 soelaas brengen, nu is hij zelfs tegen verkiezingen, en moet loting de democratie redden.

Die kritiek klinkt dan wel stevig, toch haalt ze de stelling niet onderuit dat de stembusslag van 2014 om allerlei redenen belangrijk is. Zonder hem daarom te hypen. Volgend jaar vallen de verkiezingen en de daaropvolgende formaties samen. Die krachtsverhoudingen zullen vijf jaar lang, een historische lange verkiezingsloze periode, het beleid bepalen. Zo'n periode is hét moment voor cruciale beslissingen op tal van domeinen. Wie ze aan elkaar verbindt komt tot een heus maatschappijbeeld, onder andere daarom wordt er rijkelijk ideologisch herbrond. Ieder mag er zijn neus voor ophalen, niemand kan beweren dat verkiezingen nergens over gaan.

In Vlaanderen voeren CD&V en N-VA strijd om het politiek leiderschap. De winnaar kan het initiatiefrecht en de coördinatie claimen. In elk geval zullen slechts enkele coalities mogelijk zijn. De verkiezingsuitslag bepaalt niet enkel welke dat zijn, maar ook het relatieve gewicht van partijen binnen die combinaties.

Een mogelijkheid is de klassieke tripartite, zeker als N-VA haar confederalisme niet laat vallen. Want de monsterscore die ze nodig heeft om dat simpelweg af te dwingen, verwacht haast niemand. Al maakte Wouter Beke gisteren in De zevende dag de Wetstraat nog wat ingewikkelder. Op de vraag of CD&V in een regering stapt met N-VA als die om confederalisme vraagt, volgde geen duidelijk antwoord. Hij wou er zich niet over uitspreken. Nochtans lijkt het simpel: CD&V wou in 2014 toch geen staatshervorming? Waarom dan die twijfel over het confederalisme van N-VA?

Als de Vlaamse en federale formatie aan elkaar gekoppeld worden, moet N-VA met haar confederalisme - al maakt Beke het nu weer mistiger - wellicht ook op regionaal niveau naar de oppositie. Zonder dat confederalisme kan een 'Antwerpse coalitie'. Open Vld en N-VA zullen elkaar sociaal-economisch wel vinden. In 2003 heeft het 'geen haartje gescheeld' of er was een kartel tussen N-VA en VLD, zei Dirk Achten onlangs in Knack. Achten is nu chef van de Belgische diplomatie, maar toen politiek directeur van VLD. Hij voerde die gesprekken destijds met Bart De Wever.

In bijna alle scenario's zijn CD&V en Open Vld aan boord. De ploeg-Peeters is nagenoeg onvermijdelijk. De Vlaamse liberalen zijn in veel scenario's een sluitstuk. Dat Open Vld vaak opduikt is mede gevolg van de spanningen, bijvoorbeeld in Peeters II, tussen sp.a en N-VA: beide doen er wellicht alles aan om elkaar in een coalitie te ontwijken. Bij een coalitie van CD&V, sp.a en Groen vallen de Vlaamse liberalen bijvoorbeeld wel uit de boot, maar dat lijkt onwaarschijnlijk.

Conclusie: als links - in het bijzonder sp.a - mag meespelen, zal het vaak niet op eigen kracht zijn. Maar omdat het past in scenario's van anderen, bijvoorbeeld omdat zij geen akkoord vonden. Voor N-VA is het een slimme strategie het confederalisme in de feiten naar de tweede plaats te brengen. Voor sp.a, daarom niet slecht bezig, om op te gaan in een linkse hergroepering. Naamsverandering is daarbij een detail op het eindpunt. N-VA heeft nog tijd om haar stap te zetten. Voor die linkse hergroepering komen de verkiezingen te vroeg. Misschien lukt het nadien. Hopelijk voor links niet van op de lange, lange politieke zijlijn...