Enkele thema's die echt om politieke aandacht schreeuwen

Zal de Open Vld straks zowel in de Vlaamse als in de federale regering zetelen? Zou de N-VA moeten zeggen wie ze als kandidaat-premier wil? Is het mogelijk of wenselijk een federale regering te vormen zonder een duidelijke meerderheid aan Vlaamse kant? Wie komt er op welke lijst te staan? Voor diegenen die onder de stolp van de Wetstraat leven zijn dit soort vragen duidelijk van levensbelang, maar je vraagt je af of de modale kiezer hiervan wakker ligt.

De politici zijn uiteraard volop bezig met dit soort strategospelletjes, en blijkbaar bestaat hier voor ook gretig belangstelling bij de media. Het is wat men in het Engels de horse race-benadering van verkiezingscampagnes noemt. De verkiezingscampagne wordt dan voorgesteld als één lange loopwedstrijd, waarbij er voortdurend nieuwe ontwikkelingen te melden vallen. Soms loopt het ene paard wat langzamer dan het andere, soms wordt er een binnenbocht genomen, of valt er een paard over een hindernis - telkens is dat mooi spektakel.

Race naar beneden

Deze manier om de verkiezingen in beeld te brengen is dus goed voor het amusement en voor de kijkcijfers, daarover bestaat voldoende onderzoek. Alleen zorgt het ervoor dat de bevolking meer en meer een cynische kijk ontwikkelt op politiek. Als het toch alleen maar een spelletje is, en een manier om postjes uit te delen, waarom zouden mensen dan nog in de politiek geloven?

Toch zijn er best wel een aantal thema's die nu om aandacht schreeuwen, en die de volgende vijf jaar ernstig moeten worden aangepakt als we niet willen dat onze toekomst verder gehypothekeerd blijft.

De eerste grote uitdaging is natuurlijk de begroting. Er lijkt nu een race naar beneden bezig: de ene partij wil al harder snoeien in de uitgaven van de overheid dan de andere. Tegelijk wil iedereen ook nog fiscale cadeaus uitdelen. Hoe dat allemaal moet gecombineerd worden, wordt er meestal niet bij gezegd. Bij al die budgettaire stoerdoenerij is bovendien de vraag of het allemaal zin heeft. Ons land zit nu min of meer op de juiste koers om de Europese begrotingsdoelstellingen te halen. Moet er dan echt nog harder gesnoeid worden? Gaat onze economie daar beter van worden?

Rechtvaardige belasting

Ten tweede is er de hervorming van ons belastingsysteem. Zolang ik mij kan herinneren wordt er telkens opnieuw herhaald dat in ons land de arbeid veel te veel belast wordt, en dat er te weinig andere fiscale inkomsten zijn. We zijn nu zoveel jaren verder en er gebeurt helemaal niets. Integendeel, pogingen om ook verhuurders van woningen, of eigenaars van spaartegoeden rechtvaardiger te belasten, worden telkens zorgvuldig van de politieke agenda gezwierd. Dat betekent dat ook de komende jaren de belasting op arbeid bijzonder zwaar zal blijven, met alle gevolgen van dien voor de loonkost van de bedrijven.

Ten derde is er de mobiliteit. Iedereen weet dat het huidige systeem waarbij de overheid bedrijfswagens fiscaal aanmoedigt, zodat die allemaal in de file kunnen gaan staan, gewoon nefast is. Niet alleen Brussel maar ook de andere grote economische centra worden op die manier onbereikbaar. Maar zelfs de geringste poging om aan iets als rekeningrijden te denken, krijgt een lawine van kritiek te verwerken, en dan zijn er nog maar weinig politici die daarin hun moed tonen.

Ten vierde is er de vergrijzing, of de betaalbaarheid van de pensioenen. Er zijn een paar pogingen ondernomen om dat debat te openen, maar ook de politieke partijen willen zich daar duidelijk niet in engageren. De reden is duidelijk: het zal er voor niemand gemakkelijker op worden, en daarmee haal je geen stemmen.

Verkiezingen zijn volgens de democratische theorie een ideaal middel om tot collectieve beslissingen te komen. Als individu willen we allicht allemaal onze dienstencheques fiscaal aftrekken, met een grote bedrijfswagen rijden, en op de leeftijd van 58 op brugpensioen gaan. De vraag is echter hoe we al die individuele belangen ombuigen naar een duurzaam sociaal en economisch systeem. Dat is belangrijk, en het zou ook eerlijk zijn als de kiezers duidelijke informatie kregen over waar de politieke partijen naartoe willen rond al die problemen.

En als de partijen zelf niet die informatie geven - omdat ze allicht onaangenaam is -, waarop wachten de media dan om hun democratische rol te vervullen?