Bomen op drukke straten zorgen voor meer fijn stof
Om een optimale luchtkwaliteit te garanderen in de stad zouden alle bomen eigenlijk moeten wijken op drukke boulevards. Ze doen meer kwaad dan goed, want ze houden de uitlaatgassen gevangen waardoor ze voor meer fijn stof zorgen.
"Over de impact van groen in de stad bestaan er nog heel wat misvattingen", zegt Stijn Janssen, projectmanager bij de Vlaamse instelling voor technologisch onderzoek (VITO). Zijn team onderzocht het effect van bomen op de luchtkwaliteit in de stad en kwam tot verrassende resultaten. "Het is genuanceerder dan het lijkt."
De discussie over de bomen op de Antwerpse De Keyserlei toont aan hoe gevoelig stadsplanning kan zijn. Actievoerders protesteerden toen wekenlang tegen het rooien van de 96 lindebomen op de beroemde boulevard. Daarbij werd geregeld het argument aangehaald dat bomen een positief effect hebben op de luchtkwaliteit.
"Klopt niet altijd", zegt Janssen nu. De Antwerpse De Keyserlei is een voorbeeld van een street canyon. Dat zijn drukke binnenstedelijke wegen waar veel verkeer door rijdt met aan beide kanten hoge gebouwen. "Anders dan men zou verwachten hebben bomen daar een negatief effect op de luchtkwaliteit", zegt Janssen.
Concreet: de kruinen houden het fijn stof van de uitlaatgassen van de wagens gevangen. Er zou zelfs 20 procent meer ultrafijn stof zijn in groene boulevards vergeleken met de kale varianten. Maar dat betekent volgens Janssen helemaal niet dat bomen altijd slecht zijn voor de luchtkwaliteit. "In stadsparken, op pleintjes, rustige straten of tuinen zijn bomen wel heel goed", aldus Janssen. "Daar is genoeg wind en blijven uitlaatgassen niet hangen. Daar kunnen de bladeren zelfs uitlaatgassen en fijne stofdeeltjes uit de lucht zuiveren."
Moeten dan alle bomen op bijvoorbeeld de Antwerpse Leien worden omgehakt? "Die bomen hebben nog andere voordelen. Ze zorgen bijvoorbeeld voor afkoeling in de stad en gaan het hitte-eilandeffect tegen", zegt Janssen. Dat betekent dat in de steden de temperatuur gemiddeld 1,5 tot 3 graden hoger is dan erbuiten, met pieken tot 7 graden tijdens hete nachten.
De luchtkwaliteit is wel minder door de bomen, maar ze zorgen voor afkoeling en schaduw in warme zomerperiodes.
Risicospreiding
Het Agentschap voor Natuur en Bos heeft bij het VITO nu een studie besteld over de effecten van groen in de stad. Het rapport 'Groen Loont' zal worden bezorgd aan de stadsplanners in Vlaanderen.
Het rapport gaat verder dan luchtkwaliteit en temperatuur alleen. In de bloemlezing staat bijvoorbeeld dat groen niet enkel als geluidsbuffer optreedt, maar dat als stedelingen de geluidsbron niet zien, ze ook minder snel gehinderd zullen zijn. In Wilrijk, langs de E19, werd de groenbuffer tijdelijk verwijderd tijdens werken. Het gevolg was een explosieve stijging in klachten van geluidsoverlast, terwijl er geen merkbare toename van geluidsniveau kon gemeten worden.
Groen nodigt ook uit tot bewegen, is goed voor de sociale cohesie en is noodzakelijk voor kinderen. Kortom er zijn genoeg studies die in het voordeel van meer groen in de stad pleiten. "Het is aan de stadsplanners om een afweging te maken", meent Janssen.
Die afwegingen zijn niet gemakkelijk en vaak heel complex, zegt Mieke Schauvliege, ingenieur bij de Gentse Groendienst. "Het kan best zijn dat een bepaalde boom beter is voor de luchtkwaliteit dan een andere soort. Maar in de stadsplanning kiezen we altijd voor zoveel mogelijk variatie."
"Als er een ziekte optreedt, dan ben je alle bomen kwijt. Daarvoor kiezen we bewust voor een risicospreiding." Ook dat werd als argument aangehaald bij de bomen op de Antwerpse Keyserlei. De geplande essen hebben uiteindelijk plaats gemaakt voor 79 christusdoorns, omdat die beter beschermd zijn tegen ziekten. De bomen staan gepland voor november.