'Het is een helse achtervolging geweest'

Rewind naar 7 maart. We schrijven San Vincenzo, Italië. In het Italiaanse kuststadje op anderhalf uur rijden van Firenze begint de Tirreno-Adriatico. Dat is de ultieme aanloop naar Milaan-Sanremo en bij uitbreiding alle voorjaarsklassiekers. En Gilbert heeft grote ambities. Hij wil Milaan-Sanremo winnen. Eindelijk een keer. De Ronde van Vlaanderen ook. Om vervolgens opnieuw te triomferen in zijn Waalse klassiekers Amstel Gold Race, Waalse Pijl en Luik-Bastenaken-Luik.

Maar na elf kilometer gaat het mis. Het tempo van vijf ploegmaats in zijn nieuwe team BMC ligt voor Gilbert te hoog. Zelfs al zal de ploeg maar zeventiende worden. Toch moet de Belgische kampioen, tevens nummer één van de wereld, lossen.

Wat volgt is een warrige uitleg over de wind die in het nadeel speelde (John Lelangue), over een opstekende griep (ploegdokter Max Testa), over tandpijn (Gilbert zelf). Zeker is: dit is niet de Gilbert van de grote dagen. Niet de renner die in 2011 van de ene overwinning naar de andere koerste. "Eigenlijk had Philippe daar al in topvorm moeten zijn. In plaats daarvan was hij meteen op achtervolgen aangewezen", zegt ploegleider John Lelangue. Hoe dat kwam, daar had iedereen het raden naar. Maar de toon van het nieuwe seizoen was meteen gezet.

Veel was veranderd in het tussenseizoen voor Philippe Gilbert. Zijn Belgische ploeg Omega Pharma had hij voor het Zwitserse BMC geruild. Miljoenenteam van de Zwitserse miljonair en wielergek Andy Rihs die in de winter van Philippe Gilbert allicht de best betaalde renner van het peloton had gemaakt. Of je moest Alberto Contador heten om meer te verdienen. "Een nieuwe ploeg betekent meteen een grote verandering", zegt zijn vriend en manager Vincent Wathelet die voor Gilbert het miljoenencontract uit de brand sleepte. "Het betekent nieuwe mensen, nieuw materiaal. En Philippe is een perfectionist. Hij wordt lastig als niet alles op de goede plaats valt. En dat deed het niet onmiddellijk."

Zelf deed Philippe Gilbert ook niet veel moeite om klaarheid te scheppen. Maar uit alle verhalen bleef uiteindelijk dat van de kiespijn over. Wathelet: "Negen keer is hij bij de tandarts langs gegaan. Een topsporter kan zich niet laten behandelen zoals u en ik, weet u. Dat heeft Philippe behoorlijk verzwakt. Hij is daar aan een lang gevecht met zichzelf begonnen."

"Als je ziek wordt op het slechte moment, weet je dat het moeilijk wordt om terug te keren", zegt John Lelangue. Maar bij BMC werd de kalmte bewaard. En als het niet zo was, dan deden ze tenminste alsof. "We hebben de pagina meteen omgeslagen, niet veel nagedacht en we zijn rustig gebleven", zegt Lelangue. "De kritiek kwam snel. In de kranten. Maar ook van het publiek. Het was belangrijk dat er van ons geen enkele druk kwam." Niet van sponsor Andy Rihs, die tenslotte veel geld had betaald. Ook niet van de Amerikaanse manager Jim Ochowicz. "Jim weet hoe wielrennen in elkaar zat. Zaak was dat Philippe weer gezond zou worden. Daar moesten we de tijd voor nemen."

Competitiestop

En tijd kreeg Gilbert. Milaan-Sanremo (87ste), E3 Harelbeke (opgave), Gent-Wevelgem (39ste), Ronde van Vlaanderen (75ste), het leek niemand iets uit te maken. Bij BMC leefden ze in de beste der mogelijke werelden. Gilbert? Met hem zou het ook wel goed komen.

"In de Amstel en in Luik was Philippe nog altijd ver van de top verwijderd", zegt Lelangue. Maar twijfelen, neen, dat niet. Niet de ploeg en niet Gilbert zelf. Wathelet: "Philippe is altijd zichzelf gebleven. Hij is blijven koersen. Hij beoefende zijn vak zoals hij zijn vak moest beoefenen. Hij drijft op wilskracht en doorzettingsvermogen. Hij wist, zonder tandproblemen, dat hij een heel ander voorjaar had gemaakt."

"Philippe is mentaal enorm sterk", weet ook David Bombeke. Bombeke is de fysiotherapeut van Philippe Gilbert binnen de ploeg. "Ik ken maar weinig renners in het peloton die zoveel zelfkennis hebben en zo zelfverzekerd kunnen blijven. Toen het minder goed ging, liet hij dat niet blijken. Niet in de ploeg, ook niet naar de buitenwereld. Steevast gaf hij de indruk dat hij de situatie min of meer onder controle had."

Een competitiestop van een maand, zijn terugkeer naar de Ronde van België einde mei, ook dat luidde de verandering niet in. Beterschap kwam er volgens Lelangue pas in de Tour de France. Al zou dat uit de resultaten niet meteen blijken. De Tourrit naar Seraing, op een parcours waar hij in 2011 altijd zou hebben gewonnen, kon hij niet naar zijn hand zetten. "Maar op het einde van de Tour haalde Philippe een heel ander niveau dan dat waarmee hij drie weken eerder in Luik aan de Ronde van Frankrijk was begonnen. Dat bleek enkele weken later ook bij het Belgisch kampioenschap tijdrijden, waar hij heel goede benen had."

Ondertussen kreeg Philippe Gilbert het steeds moeilijker met de kritiek. De renner pikte het niet dat vragen werden gesteld bij zijn prestaties. Bombeke: "Hij werd steeds lastiger op de media. Hij begreep het niet dat hij op zo weinig kritiek kon rekenen. Die frustratie heeft hij gelukkig nooit op ons uitgewerkt.

Alle dagen feest

"Vorig jaar was het natuurlijk alle dagen feest. Dat was nu anders", weet David Bombeke. "Toch heb ik nooit de indruk gehad dat hij diep in de put zat. Die indruk kreeg ik ook tijdens de massages niet. Dat is toch een moment waarop de renners meestal openhartig zijn. Nooit heeft hij het gevoel gegeven dat hij het mentaal moeilijk had. Natuurlijk zal hij wel geworsteld hebben met twijfels. Maar hij is altijd blijven voortwerken."

En wat de kritiek betreft, daarmee moet Philippe Gilbert kunnen leven, meent John Lelangue. "Kritiek hoort erbij. Ze maakt deel uit van de sport en ze maakt deel uit van onze job die een publieke job is. Zo lang het niet persoonlijk wordt, moet je kritiek kunnen aanvaarden. En er dan afstand van nemen. Dat is voor een renner makkelijker dan voor zijn vrienden of zijn familie. Wij hebben gezegd dat hij niet moest reageren. Alleen zorgen dat hij resultaten reed. Dat is het beste antwoord op alle kritiek."

En beetje bij beetje kroop Gilbert uit het dal. De Spelen van Londen waren de breuklijn, weet Bombeke. "Philippe begon meer te lachen. Je voelde gewoon dat hij er stilaan klaar voor was. Er stond toch een andere Philippe dan tijdens het voorjaar."

De ultieme test zou er komen in de Ronde van Spanje. Lelangue: "We hadden een paar ritten eruit gepikt. De etappe naar Barcelona was de eerste. Daar hebben we gereden alsof het een klassieker betrof. De ploeg nam de koers in handen, Philippe moest het afmaken. En dat deed hij." Gilbert stelde er iedereen gerust: zichzelf en zijn ploeg. "We wisten dat we eindelijk met de voorbereiding van het wereldkampioenschap konden beginnen. Philippe won nog een tweede etappe. In de ploegentijdrit van het wereldkampioenschap in Valkenburg nam hij alle twijfels weg."

Eind goed, al goed dus. De wereldtitel was het ultieme antwoord op alle kritiek, vindt Lelangue. "Het is de ultieme bekroning. Philippe hoort sinds jaren bij de beste eendagscoureurs ter wereld. Hij verdiende het om wereldkampioen te worden. Het is niet dat daar een zware last van zijn schouders is gevallen. Zelfs al is het een helse achtervolging geweest. Dit is eindelijk weer de Philippe Gilbert die iedereen kent."

En zaterdag tracht hij ook nog de Ronde van Lombardije te winnen. Dan zal zijn seizoen toch weer helemaal geslaagd zijn, weet Lelangue. "We hebben altijd gezegd dat we pas op het einde van het seizoen de balans zouden maken. Ik kan nu al verklappen dat het seizoen wat ons betreft niet meer stuk kan."