Vandaag stelt de minister haar antirookplan voor. Kom Op Tegen Kanker en Vigez hopen dat een stevig debat in het parlement het plan nog wat doortastender zal maken, want zoals het nu voorligt, zet het plan van De Block maar “enkele kleine stapjes” in de goede richting, “terwijl zeker drie landen in Europa en nog andere buiten Europa al veel verder staan”.

Wat zijn de “kleine stapjes in de goede richting”?

1. Tabak wordt duurder en rookstopmedicatie goedkoper

“De prijs is een belangrijke factor in het ontmoedigen van roken”, zegt Marc Michils, algemeen directeur van Kom Op Tegen Kanker. “Dat de minister de accijnzen voor tabak wil optrekken, zal dus zeker effect hebben. Dit is zeker een opsteker.”

“Alleen jammer dat vooral roltabak duurder zal worden”, vindt Stefaan Hendrickx, de tabakspecialist van Vigez. “Op zich is het goed dat de minister tegen 2018 de prijs van een pakje roltabak met 3 euro wil optrekken, want vele rokers waren overgeschakeld op het goedkopere roltabak. Maar dat de prijs voor een gewoon pakje sigaretten over twee jaar maar met 30 eurocent zal stijgen, is een slag in het water.”

2. Twaalf extra controleurs voor de FOD Volksgezondheid

Michils: “Dat zal helpen om het gebrek aan controles op het rookverbod in de horeca een beetje goed te maken”.

Slechte punten

Die positieve punten wegen volgens de antirookverenigingen echter niet op tegen de gemiste kansen. Wat staat niet in het anti-rookplan?

1. Geen invoering van neutrale pakjes sigaretten

“Een echt goed anti-rookplan moet er in de eerste plaats voor zorgen dat zo weinig mogelijk jonge mensen beginnen te roken”, Stefaan Hendrickx. “Want het is veel makkelijker om niet te starten dan om er vanaf te raken.”

“De beste manier om indruk te maken op jongeren is sigaretten niet meer sexy te maken. Die gruwelijke foto’s en afschrikwekkende boodschappen van wat er met je lichaam gebeurt als je rookt, maken minder indruk op jongeren omdat die denken dat dit enkel gebeurt als je al vele jaren blijft roken. Jongeren denken nu eenmaal niet op lange termijn. Maar als je de sigaretten in een saai, ouderwets pakje stopt met een lelijke kleur en zonder merknaam, wil de jongere daar liefst niets mee te maken hebben. In Australië heeft men gezien dat een kwart van de recente spectaculaire daling van het aantal rokers een gevolg is van die neutrale verpakking in een olijfgroene kleur. Olijfgroen omdat die in Australië algemeen beschouwd wordt als de lelijkste van alle kleuren.”

“De resultaten in Australië en Canada zijn duidelijk maar toch vindt de minister dat ze eerst moet afwachten of een neutrale verpakking wel effect sorteert in Frankrijk, Groot-Brittannië en Ierland, waar het bijna een jaar geleden werd ingevoerd”, aldus Marc Michils. “Waarom nog talmen als de maatregel zijn effect heeft bewezen?”

2. Geen totaalverbod op tabaksreclame

“Deze maatregel moet je samen met de vorige invoeren om echt effect te sorteren bij de jeugd”, vindt Vigez. “Het is soms stuitend hoeveel reclame er in dagbladwinkels nog gemaakt wordt voor sigaretten. Daardoor krijgen jongeren de verkeerde boodschap dat tabak een gewoon product is. Bovendien is het absurd dat je reclame zou verbieden op de pakjes zelf maar niet in de winkel.”

“Daarmee samenhangend moet er ook een uitstalverbod komen voor sigaretten. Nu liggen de sigaretten te grabbel tussen het snoepgoed. Stel ze ter beschikking voor wie ze wil, maar doe dat in een afgedekte ruimte.”

“Het probleem is dat minister De Block al te zeer de dagbladwinkels wil sparen”, vindt Kom Op Tegen Kanker. “Uiteraard betekenen sigaretten voor veel winkels een belangrijke bron van inkomsten. Maar waarom wordt er met de sector geen plan op lange termijn uitgewerkt om zich voor te bereiden op de toekomst, waarin tabak alleen maar kan verliezen?”

“Wij hebben voorgesteld om op korte termijn de kleine dagbladwinkels te compenseren door een verbod op tabaksverkoop in supermarkten, tankstations en automaten”, zegt Vigez. “Voorlopig zonder veel reactie.”

3. De leeftijd om tabak te kopen wordt niet verlaagd van 18 naar 16 jaar

Dit voorstel van N-VA is voor Kom Op Tegen Kanker geen must. “Die verlaging zal niet zoveel effect hebben, ook al omdat het moeilijk is om dat efficiënt te controleren.”

Vigez vindt de verlaging van de minimumleeftijd nochtans een logische stap: “Dat minister De Block en Open VLD vinden dat wie oud genoeg is voor seks ook oud genoeg is voor de sigaret en iedere jongere dus de vrijheid moet hebben om de keuze te maken, zelfs de verkeerde, is kort door de bocht”, aldus Stefaan Hendrickx. “Die vrijheid is immers relatief. We weten uit verschillende studies dat mensen vooral beginnen te roken onder druk van hun omgeving. En dat dit vooral gebeurt in kwetsbare milieus, zoals lagergeschoolde groepen. En wie eens begint te roken, is helemaal niet meer zo vrij in zijn keuze om te stoppen. Roken is een hardnekkige verslaving die van generatie op generatie wordt doorgegeven.”