Direct naar artikelinhoud

Er zit (véél) muziek in Berlijn

De voorbije jaren is Berlijn met stip gestegen op de lijst van populairste Europese steden. De meeste toeristen beperken hun uitstapjes echter tot een bezoek aan de Brandenburger Tor, de Reichstag en de - toegegeven - buitengewone musea. Maar de stad ademt ook boeiende muziekgeschiedenis uit. Citytrip met een soundtrack langs het Berlijn van David Bowie, Iggy Pop, U2 en Nick Cave.

Als Berlijn vandaag met popmuziek geassocieerd wordt, heeft dat vooral te maken met de Hansa Tonstudios. Talloze Duitse sterren, van Udo Jürgens tot Peter Maffay, namen er hun grootste hits op, maar het was pas toen David Bowie er halverwege de jaren zeventig neerstreek dat het monumentale gebouw aan de Köthener Straße mythische proporties begon aan te nemen. Bowie was na het succes van zijn alter ego Ziggy Stardust een van de grootste rocksterren ter wereld geworden, maar door een dubieus contract met zijn toenmalige manager hield hij daar zelf nauwelijks geld aan over. Het weinige dat hij had ging op aan drugs.

Bowie had even daarvoor Autobahn van Kraftwerk leren kennen, en toonde zich zo onder de indruk van deze baanbrekende, elektronische muziek dat hij iets soortgelijks wilde maken. Een gesprek met krautrockproducer Connie Plank draaide op niets uit, en dat bleek een geluk bij een ongeluk. Had Plank wél toegezegd, dan zouden de twee in Keulen aan de slag zijn gegaan. Nu trok Bowie, samen met Brian Eno en Tony Visconti, naar Hansa. Ze namen Heroes en Lowop, twee iconische platen die ook vandaag nog tot de verbeelding spreken.

Voormalig geluidstechnicus Thilo Schmied organiseert vandaag rondleidingen door de studio, die nog steeds tot de beste ter wereld behoort. Hij vertelt hoe het er vroeger aan toeging, zit boordevol anekdotes over Depeche Mode - die hier vier platen opnamen - en vertelt met zichtbaar plezier hoe bands als Killing Joke en Einstürzende Neubauten hier zodanig tekeergingen dat de Meistersaal achteraf grondig gerenoveerd moest worden.

Leuk detail: de hele studio werd begin jaren tachtig gerenoveerd met het geld van de Duitse disco-act Boney M, en sindsdien oogst de gastenlijst ronduit indrukwekkend. Iggy Pop nam hier 'The Passenger' op, U2 maakte in deze ruimte het revolutionaire Achtung Baby, en recenter huurden ook Snow Patrol, R.E.M. en Green Day deze ruimte af. Tot een paar weken terug zaten de Manic Street Preachers er aan hun nieuwe plaat te werken.

Als Thilo je ruwe opnames van Bowie laat horen - fragmenten uit Bertolt Brecht'sBaal - die in precies dezelfde ruimte is opgenomen waar je je op dat moment bevindt, lopen de koude rillingen je over de rug.

Bowies homobar

Vroeger, voor de hele straat werd volgebouwd, keek je van hieruit rechtstreeks op de Muur uit. Toen Bowie in de bar van de studio door het venster keek en Visconti met achtergrondzangeres Antonia Maaß zag kussen, kreeg hij het idee voor 'Heroes'.

Bowie betrok destijds samen met Iggy Pop een bescheiden appartement op de eerste etage van de Hauptstraße 155. De huidige bewoners - een Arabische familie - hebben er evenwel geen flauw idee van dat hier ooit twee levende legendes hebben verbleven. Op het gelijkvloers is nu een massagesalon (foto onder) waar je je tegen 17 euro per half uur kunt laten verwennen. En nadien is het tijd voor een koffie in de Neues Ufer Bar die er vlak naast ligt. Destijds was het Bowies favoriete homobar. Hij kwam er vaak met de transseksuele chanteuse Romy Haag, met wie de zanger in die periode een affaire had. En net als Brian Ferry, Lou Reed en Mick Jagger hingen ze graag rond in Dschungel, destijds de Berlijnse tegenhanger van Studio 54.

Wie er vandaag op zoek gaat naar een decadente avond, komt helaas te laat: op hetzelfde adres aan de Nürnbergerstraße is vandaag een bloemenwinkel gelegen, maar niet getreurd: het hotel Ellington, er vlak naast, bestaat nog wel. Het prachtige art-decogebouw bood vroeger een podium aan jazzlegendes als Duke Ellington, Louis Armstrong en Ella Fitzgerald, en ook nu worden er nog regelmatig jazzconcerten georganiseerd. De legende schrijft voor dat Bowie en Iggy Pop in Berlijn leefden op een dieet van wortelsap en sigaretten, maar in werkelijkheid gingen ze vaak uit eten in Ellington. Maar als ze écht iets te vieren hadden, gingen ze voor kaviaar in de Paris Bar, een dure Franse bistro vlakbij de Savignyplatz die vandaag nog steeds een artistiek publiek over de vloer krijgt dat wordt aangetrokken door de nostalgische sfeer die er is blijven hangen. De muren zijn gevuld met portretten van de talloze beroemdheden die er in de loop der jaren hebben aangeschoven, en jawel: ook Bowie en Iggy Pop geven present.

Ongezond inspirerend

Wie er niet voor terugschrikt om de iets groezeliger wijken van Berlijn te bezoeken, moet zeker naar Kreuzberg, waar in de Oranienstraße de meest mythische S036 club gelegen is. Iggy Pop ging er in de jaren zeventig vaak naar punkconcerten kijken, en ook vandaag blijft de zaal - en de hele buurt, eigenlijk - een symbool van de Duitse undergroundscene. Hier was het dat Nick Cave begin jaren tachtig Blixa Bargeld ontmoette en The Bad Seeds oprichtte. In 1985 logeerde hij bij drummer Thomas Wydler in de Yorckstraße, waar Cave het grootste gedeelte van zijn boek And the Ass Saw the Angel schreef.

Zoals de meeste muzikanten die naar Berlijn verhuizen, was het ook voor Cave een bijzonder inspirerende stad. Maar voor veel artiesten blijkt het tegelijk een erg ongezonde omgeving. Het drug- en drankgebruik van Cave escaleerde in Berlijn zodanig dat het hem bijna fataal werd. En die ongezonde sfeer hangt in Kreuzberg nog altijd wel een beetje. Door de overdaad aan tags en graffiti op de muren heeft de wijk haar ruwe karakter behouden, maar tussen de rommelige nachtwinkels, eenvoudige cafeetjes en seksshops duiken steeds vaker kleine designwinkels en trendy restaurants op.

Zoo Station

Van hier is het een mooie wandeling naar de onvermijdelijke Muur, die vandaag naast een symbool van een vervlogen tijdperk geldt als zowat de grootste expositieruimte ter wereld voor schilders en visuele kunstenaars. Een van hen is de Franse Thierry Noir, die in 1984 als een van de eerste de Muur begon te versieren met Keith Haring-achtige tekeningen. Toen U2 hem ontdekte terwijl ze Achtung Baby aan het opnemen waren, toonden ze zich zo onder de indruk van zijn werk dat ze hem vroegen een van de Trabants te versieren die ze achteraf mee op de inmiddels legendarische ZOO-TV-tournee zouden nemen. Daarnaast siert zijn naïeve graffiti ook de hoesjes van 'The Fly' en 'Mysterious Ways'. Uiteraard kunnen U2-fans niet weg uit Berlijn zonder een bezoek aan Zoo Station, de trein- en metrohalte die model stond voor het gelijknamige nummer en door een wonderlijke speling van het lot zowaar op de U2 U-Bahnlijn ligt. De locatie werd gebruikt voor een aantal hoesfoto's op Achtung Baby, en jaren later keerde de groep er terug om de videoclip van 'Stay' op te nemen. Al kun je er uiteraard ook gewoon naar de dierentuin gaan.

Twee maal verblijven

1Michelberger Hotel Omwille van de jeugdige en ongedwongen sfeer - en ook wel omdat de 02 Arena maar op een paar minuten wandelen ligt - een favoriet adres bij buitenlandse muzikanten, die er op tournee vaak hun vaste halte hebben. In de altijd levendige bar relax je tussen honderden boeken, en drink je 's avonds het Fountains of Youth-kokosnootsapje dat er alomtegenwoordig is. Toegegeven: de kamers hebben door hun ruwe afwerking - met visnetten, houten kratten, wasbak in de kamer - veel weg van een jeugdhotel. Wie wil slapen mag geen hoogtevrees hebben: je moet via een laddertje naar boven klimmen; een afgespannen voetbalnet zorgt ervoor dat je tijdens het slapen niet naar beneden valt. Zo wordt je verblijfplaats zélf meteen een deel van je reisavontuur.

www.michelbergerhotel.com

2Nhow Hotel Het perfecte adres voor wie van strakke architectuur, trendy design én popmuziek houdt. Elke kamer in dit concepthotel heeft een iPodaansluiting, er zijn twee professionele opnamestudio's en je kunt er een gitaar of een keyboard huren om met uitzicht op de rivier eindelijk die wereldhit te componeren waarvan je stiekem wist dat je 'm altijd al in je had. Het hotel is gelegen tussen de opnamestudio's van MTV en het hoofdkwartier van platenfirma Universal Music, én in de zomer worden er op het terras zelfs concerten georganiseerd. Tussen twee optredens zin om even te gaan winkelen in het hippe Oosthaven? Geen probleem: het hotel heeft ook shoppingassistenten beschikbaar.

www.nhow-hotels.com

Drie maal uit eten

1Kopps Het bestaat: een veganistisch restaurant waar het interieur je niet met een schuldgevoel opzadelt omdat je geen oude hippie bent. Kopps - in de Linienstraße, middenin de Berlijnse clubscene - combineert traditionele Duitse keuken met verrassende, verfrissende smaken. Dat zorgt voor verfijnde gerechten die op de koop toe prachtig gepresenteerd worden. Het interieur is strak en modern, en een dj zorgt ervoor dat je alvast in de juiste stemming komt om nadien echt de benen los te gooien. Zelfs de wijnkaart is helemaal bio. Nauwelijks te geloven dat gezond eten zo mooi en zo lekker kan zijn. Qua prijs-kwaliteit-sfeer-decor zelfs in een stad als deze nauwelijks te kloppen.

2Osteria Caruso Op het eerste gezicht niets bijzonders aan dit Italiaanse familierestaurant in de Köthener straße: voor flitsend design moet je hier niet zijn, en de kaart getuigt evenmin van veel zin voor avontuur. Maar de gerechten worden tot in de perfectie klaargemaakt en blijken bovendien zo lekker dat je na je laatste hap prompt nog eens hetzelfde wilt bestellen. Met een beetje geluk kun je tussendoor zelfs een paar beroemde muzikanten spotten, want de legendarische Hansa opnamestudio's liggen er vlak naast. Aan de muur getuigen foto's van onder meer Bono dat ook wereldsterren hier graag over de vloer komen.

3Bateau Ivre Deze gezellige bistro en bar aan de hoek van de Oranienstraße doet aan als een rommelig allegaartje: de kassa is beplakt met stickers, het plafond werd behangen met Marokkaanse lampenkappen en aan de muur hangen als cartoons opgeblazen schilderijen in de meest schreeuwerige kleuren. Maar toch: dit is een hotspot waar artistiek Berlijn elkaar treft, studentes rond een stukje chocoladetaart verzamelen én bejaarde punks al vroeg in de namiddag hun eerste neut whisky nuttigen. De vibe is informeel en ongedwongen, zodat je al gauw veel langer blijft zitten dan je bij het binnenstappen van plan was.