De gruwelijke lichtheid van het bestaan

H, an Incident vandaag en morgen nog in Kaaitheater (Brussel) in het kader van het Kunstenfestivaldesarts

Bij het binnenkomen staat een vrouw neuriënd de scène te boenen. Het lijkt wel alsof ze de ruimte prepareert voor een dodelijke veldslag. Het zal snel duidelijk worden dat mensen vallen als vliegen in de handen van avant-gardeschrijver Daniil Harms, die schreef tegen de achtergrond van het stalinistische Rusland van de jaren dertig. Wanneer Jan Steen in ondergoed verschijnt en de twee gulzig een fles allesreiniger achterover kappen, ontaardt het schoonmaakritueel in complete hysterie.

Wat volgt is een fragmentarische aaneenschakeling van gezongen, gesproken en beeldende scènes, stuk voor stuk gebaseerd op korte passages uit Harms' oeuvre. Onder zijn vaak hilarische, absurde lichtheid wringt het geweld dat zich buiten afspeelt. H, an Incident trekt die gespletenheid voluit door, met een aanstekelijke vrolijkheid die we van Verdonck niet gewoon zijn. Bij momenten weten Verdonck en bij uitstek Jan Steen het kleurrijke universum van Harms wonderlijk te vertalen en horen we de schrijver bulderend lachen in zijn graf. De combinatie van een zeskoppig IJslands meisjeskoor, drie acteurs, een zwevende scenografie van kolossale, geometrische objecten, een dozijn automatische muziekinstrumenten én een militaristische soundscape van Björk-componist Jónas Sen en Valdimar Jóhannsson doet Verdoncks kenmerkende less is more-signatuur echter te vaak kantelen in zijn onscherpe tegendeel. Zeker naar het einde toe verslapt het ritme door een reeks opvullende, weinige suggestieve beelden.

H, an Incident is een ode aan het verzet van de vrije verbeelding in een systeem dat geen tegenstem toelaat. Geen wonder dat Harms door het regime werd verbannen. Zijn absurd-humoristische levensfilosofie is symptomatisch voor een wereld die niet langer te begrijpen valt en tegelijk een vorm van weerstand van de meest minimale maar helderste en subversiefste soort.