Netanyahu’s nederzettingen groeien uit tot pelgrimsoord voor Amerikaanse christenen

“Het was dus echt hier!”, verzucht Pam Plowman bij de plek waar de tabernakel uit het Oude Testament zou hebben gestaan. De 71-jarige Amerikaanse is met de reisorganisatie Pilgrims Tours naar Israël afgereisd, en staat nu bij de ruïnes van Tel Shiloh; de plek waar Jozua de Israëlieten na hun trek uit Egypte naartoe zou hebben geleid, en waar de ark van het verbond eeuwenlang zou zijn bewaard.

Het evangelische toerisme bloeit in Israël: honderdduizenden christenen komen jaarlijks naar het Heilige Land om met eigen ogen te zien waar de verhalen van de bijbel zich hebben afgespeeld. De meesten komen uit de Verenigde Staten en geloven dat de wederkomst van de Messias wordt bespoedigd als het Joodse volk weer in Israël woont.

In het verleden werden de evangelisten met argwaan bekeken, maar premier Benjamin Netanyahu zag hoe waardevol deze groep voor hem kon zijn, omdat ze Israël altijd steunden. Terwijl de wereld schande sprak van de bezetting en het nederzettingenbeleid, moedigden de evangelisten dat juist van harte aan.

De Amerikaanse president Donald Trump besliste Jeruzalem als hoofdstad van Israël te erkennen terwijl deze ook door de Palestijnen wordt opgeëist en noemt de Golanhoogte niet langer ‘bezet’, terwijl die in 1967 is veroverd op Syrië, dat het terug wil. Dat juichen de evangelisten toe. Tegelijkertijd zijn het prachtige cadeautjes voor Netanyahu, die zijn bijzondere relatie met het Witte Huis van Trump in de aanloop naar de parlementsverkiezingen van dinsdag graag onderstreept.

‘Dit is echte liefde’

Toerist Pam Plowman kwam in 2006 voor het eerst in Israël. “Er gebeurde iets met me toen ik voet op deze grond zette.” Sindsdien is ze nog acht keer geweest. Tel Shiloh, waar ze nu staat, bevindt zich in het hart van de bezette Westelijke Jordaanoever, maar Plowman twijfelt niet aan het recht van de Joden om hier te zijn. “Het is wreed tegenover de Palestijnen, maar het is God die de Joden dit land heeft gegeven.” Ze ziet hoe goed het wordt verzorgd. “Als je al die kleine tuinslangen ziet waarmee de woestijn wordt geïrrigeerd en vruchtbaar is gemaakt, dan weet je: dit is echte liefde.”

Het pelgrimsoord bevindt zich naast de nederzetting Shiloh, die door Joodse kolonisten is opgericht nadat Israël tijdens de Zesdaagse Oorlog in 1967 de Westelijke Jordaanoever in handen kreeg. Inwoner Maria Shapira (42) laat een oude foto zien. Een prachtige vrouw staat met een peuter op de arm, terwijl een vrachtwagen achter haar een mobiele woning in de heuvels neerzet. “Mijn moeder”, zegt ze. “En die kleine, dat ben ik.”

Toen de Shapira’s zich met acht andere families in Shiloh vestigden, was er niets. “Geen water, geen elektriciteit. Maar mijn moeder vertelt vaak hoe mooi die tijd was. Na 2.000 jaar in ballingschap te hebben geleefd, waren wij de eerste Joden die weer op deze plek woonden. Dat is altijd voorspeld geweest, maar nu gebeurde het echt.” Dat er Palestijnen in het gebied woonden, speelt voor haar geen rol. “Dit land lag braak. Wij hebben het ontwikkeld.”

Zionistische droom

Als toeristische attractie kwam Shiloh pas de laatste jaren tot bloei. In 2009 kwamen er 30.000 mensen op af, maar nadat de Israëlische regering 4,2 miljoen dollar (3,7 miljoen euro) uittrok om de voorzieningen te verbeteren, groeide dat aantal vorig jaar tot 120.000. Meer dan de helft waren evangelische christenen.

Deze groep brengt niet alleen bezoekjes aan het Bijbelse Israël. Zij spoort president Trump aan om, in ruil voor hun stem, achter Israël te blijven staan. Zij betaalt fors om de zionistische droom vooruit te helpen. Volgens een berekening van persbureau AP wordt een derde van alle immigranten die naar Israël trekken, financieel ondersteund door deze christenen.

“Nee, daar voelen de Joden zich niet ongemakkelijk onder”, zegt Mitch Glaser. Hij is de president van Chosen People, een organisatie die sinds 1894 het goede nieuws van Jezus ook onder Joden verspreidt. “Een Jood die zich bekeert, dat gebeurt niet vaak. Maar soms wel: kijk maar naar mij”, lacht Glaser, die 66 jaar geleden werd geboren in een Joods-orthodox gezin.

Natuurlijk schuurt het soms. Zo komt de Messias volgens de Joden voor het eerst op aarde als het einde der tijden is aangebroken, terwijl de christenen denken dat hij voor de tweede keer terugkeert. Evangelische christenen geloven ook dat de helft van de Joden zich voor de dag des oordeels tot het christendom bekeert. De rest zal verdoemd zijn. “Als het op die discussie aankomt, kijken de Joden liever weg”, zegt Glaser. “Ze weten dit, ze vinden het niks, maar negeren het omdat we een gezamenlijk belang hebben.”

“Israël heeft geen betere vrienden, en ik meen dat, geen betere vrienden dan de christelijke gemeenschappen over de hele wereld”, zei Benjamin Netanyahu vorig jaar in Jeruzalem. “Zowel hij als Trump hebben er groot belang bij om de evangelische gemeenschap bij zich te houden”, zegt Daniel Sherman, strategisch consultant op het gebied van vrede en ontwikkeling. “Ook de relatie tussen de twee leiders is goed. Ik denk niet dat ze persoonlijk vrienden zijn, daarvoor zijn ze te verschillend, maar ze kunnen elkaar goed gebruiken.”

Meer kolonisten

Zo voelde Netanyahu zich, na Trumps verkiezing, vrij om door te gaan met zijn nederzettingenbeleid – iets wat volgens het oorlogsrecht verboden is, en waarover Israël al jaren wordt bekritiseerd door de Verenigde Naties. In 2018, zo blijkt uit cijfers van West Bank Jewish Population Stats, is de groei van het aantal kolonisten met 3,3 procent veel harder gestegen dan het aantal inwoners in de rest van het land (1,9 procent). Van de 8,9 miljoen inwoners die Israël telt, wonen er 435.159 in bezet gebied.

Ook de nederzetting Shiloh bloeit, en kolonisten ontvangen de toeristen (of pelgrims) in het bezoekerscentrum. Archeologen betwisten of de tabernakel hier daadwerkelijk heeft gestaan. Twee non-gouvernementele organisaties, Emek Shaveh en Yesh Din, schreven in 2018 in een rapport dat met archeologie in bezet gebied wordt geprobeerd “het verband tussen het Bijbelse Shiloh en de huidige nederzetting te versterken”, met als doel om “een brede consensus te creëren dat het onlosmakelijk deel uitmaakt van de staat Israël”.

Plowman is echter onder de indruk van de Bijbelse geschiedenis in deze heuvels. Ze raapt een paar steentjes op en stopt die in haar zak. “Er is een vers dat zegt dat stenen waardevol zijn”, vertelt ze. “Daar kon ik vroeger niets mee, maar toen ik voor het eerst in Israël was, heb ik vlak voor vertrek een handvol steentjes opgeraapt. Eenmaal terug in Montana bleek dat mijn mooiste souvenir.”