Ten minste houdbaar tot in de eeuwigheid
Ten minste houdbaar tot. Als het van de Europese Commissie afhangt, dan worden die vier woorden en de daaropvolgende datum straks vaker geschrapt van verpakkingen voor voedingsmiddelen.
Pasta, rijst, koffie. Volgens de Nederlandse staatssecretaris van Economische Zaken Sharon Dijksma is er geen enkele reden om producten als deze van het ene moment op het andere van keukenkast naar vuilnisbak te verhuizen. Houdbaarheidsdata mogen dan door Europa opgelegd zijn, in het geval van extreem lang houdbare levensmiddelen zijn ze zinloos, vindt ze. Ze doen zelfs meer kwaad dan goed: de data verwarren de consument. Die ziet en ruikt dat er niets mis is met het product, maar speelt op veilig en gooit het weg.
In Europa wordt naar schatting 89 miljoen ton aan eten per jaar verspild. Ook de Vlaming draagt daar vlotjes aan bij: afvalmaatschappij Ovam berekende twee jaar geleden dat we per persoon jaarlijks bijna 6 kilo perfect eetbaar voedsel wegkieperen. Volgens Dijksma zou ongeveer 15 procent van het probleem veroorzaakt worden door houdbaarheidsdata op verpakkingen.
Meerderheid
Met haar idee, dat ze met een Zweedse collega uiteenzette, stapte de staatssecretaris eerder deze week naar de Europese wijk in Brussel. Daar bleek ze veel bijval te vinden: een meerderheid van achttien lidstaten schaarde zich achter haar plan om de lijst van producten zonder verplichte houdbaarheidsdatum uit te breiden. Op die lijst staan nu slechts enkele middelen als suiker, zout, azijn en wijn. Welke producten erbij komen en wanneer, daarover zou de Commissie deze of komende maand willen berichten. Ook Dijksma's voorstel om Europeanen beter in te lichten over datumaanduiding en een onderzoek naar andere Europese regels die voedselverspilling in de hand te werken, worden bekeken.
Professor Frank Devlieghere, onderzoeker levensmiddelenmicrobiologie aan de Universiteit Gent, noemt de uitbreiding een goede zaak. "Sommige producten blijven inderdaad eeuwig en altijd eetbaar en hebben geen houdbaarheidsdatum nodig", zegt hij. "Maar er is een maar." Voedselveiligheid is één aspect. Er is ook de kwaliteit, en die gaat voor bepaalde producten na verloop van tijd wel degelijk achteruit. "Bij sommige heb ik mijn twijfels of het zinvol is om ze op de lijst te zetten. Neem koffie: daarvan zul je nooit ziek worden, maar de smaak en geur worden door de oxidatie, die sowieso zal plaatsvinden, wel aangetast. Dat gaat geen enkele fabrikant willen: hun imago hangt aan de kwaliteit van het product vast."
Hetzelfde geldt volgens Devlieghere voor harde kazen, gedroogde worsten en nootjes. "Pasta en sommige soorten rijst lijken wel in het plaatje te passen. Net als gesteriliseerde producten in blik, couscous, water in glazen flessen en snoepgoed als gummibeertjes."
'Bij voorkeur voor'
Het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen (FAVV) is er ook van overtuigd dat bepaalde waren veel langer op het schap mogen blijven staan dan de 'ten minste houdbaar tot'-vermelding beweert. Woordvoerster Lieve Busschots heeft wel gelijkaardige bedenkingen als Devlieghere. "Het volledig schrappen van een datum lijkt me economisch niet haalbaar", zegt ze. "Fabrikanten zetten zo'n datum op de verpakking net omdat ze de kwaliteit willen garanderen. In de wetenschap dat die vermindert, kan je een oud product toch niet voor dezelfde prijs verkopen als een nieuw? Een vermelding als 'bij voorkeur te gebruiken voor' lijkt in deze onvermijdelijk."