IJslands model

Het was haast voorspelbaar. De luchtvaartindustrie wordt onverwacht getroffen door een crisis zonder voorgaande, en binnen de halve week klinkt de vraag - de eis - voor steun van de overheid. En meteen circuleren dramatische bedragen, tot 200 miljoen dollar minder inkomsten per dag. Dat er ook een zekere derving van uitgaven is, dat er geen peperdure kerosine gebruikt wordt, dat vergeet men in de spanning van het ogenblik. De juiste balans is voor over een paar maanden.

Momenteel klinkt vooral crisiscommunicatie door, en dus crisisredeneringen. Zoals die van staatssecretaris voor Mobiliteit Etienne Schouppe (CD&V). Hij pleit voor Europees georganiseerde steun, wat niet onlogisch is. Hij vindt ook, letterlijk, dat op zijn minst de extra (hotel)kosten een gedeelde verantwoordelijkheid zijn voor de passagiers. Schouppe zegt dus eigenlijk: vooral passagiers moeten opdraaien voor die onverwachte extra (hotel)kosten. Hij wil dus meer Europees geld voor de luchtvaart, en tegelijk minder Europese regels, want de verplichting om extra (hotel)kosten te betalen, is een Europese afspraak.

Dat is veel te snel door te bocht. Niet dat de (Europese) overheid níét zou moeten bijspringen. Natuurlijk moet de overheid dat. Net zoals gebeurde met de banken. Die werden niet eens getroffen door een externe natuurramp, maar door eigen hebzucht. Het zou juist een onverantwoord laissez-faire zijn níéts te doen. Een verantwoorde overheid intervenieert waar dat nodig is. Waar er bijvoorbeeld sociale behoeften zijn, maar ook als zich ineens een dramatisch economisch probleem stelt. Zoals vandaag bij de luchtvaartsector. Men kan knarsetanden over ‘risicokapitaal’ dat bij elke crisis met het handje omhoog bij de staat komt schooien, maar zo gaat dat nu eenmaal.

Maar interveniëren is nog iets anders dan de kas laten leeglopen. Waarom niet van de nood een deugd maken? Er zijn nogal wat luchthavens met schrijnende sociale toestanden. In ruil voor steun kan de overheid een fairder of socialer kader opstellen. En ongetwijfeld valt er nog wat te regelen inzake rechten en bescherming van passagiers. Een verantwoorde overheid is niet vies van interventie, maar gebruikt die om de hele sector vooruit te helpen. Als Europa de luchtvaartsector helpt, dat het dan tegelijk zijn afspraken met die sector verbetert en verfijnt. Moge dit een verstandige les zijn uit de bankencrisis: nooit meer een cheque zonder voldoende dekking. Eén IJslands model is meer dan genoeg.