Een tikfout van 1.000 miljard dollar
Niemand die het wil bevestigen, maar het is niet onmogelijk dat één tikfout van een handelaar van Citigroup de belangrijkste Amerikaanse beursindex donderdagavond 1.000 miljard dollar aan beurswaarde heeft gekost. Citigroup, NYSE Euronext en de Amerikaanse beurswaakhond lieten al weten dat ze de zaak onderzoeken.
VS zoeken uit of grootste beursval ooit het gevolg is van handelaar die miljarden met miljoenen verwisselde
De oorzaak van de monsterverliezen zou te zoeken zijn bij een beurshandelaar van Citigroup die 16 miljoen optiecontracten op Procter & Gamble wilde verkopen, maar die er in de plaats daarvan 16 miljard in de markt zette. Want zo’n vergissing trekt in de computergestuurde wereldbeurzen een machinerie op gang die nauwelijks nog te stuiten is.
‘1.000 punten in 10 minuten.’ ‘De scherpste beursval uit de geschiedenis’. ‘1.000 miljard dollar aan beurswaarde in rook opgegaan’. Het waren krantenkoppen om van te smullen, nadat de Amerikaanse beursindex Dow Jones Industrial Average gisteren onverhoeds in elkaar stuikte en heel even onder de mythische grens van de 10.000 punten dook. De reden voor zoveel kommer en kwel? Die zou te zoeken zijn in de menselijke fout van één investeerder die voor miljoenen derivaten van de waspoederproducent Procter & Gamble in de verkoop had gezet. En die bij het plaatsen van zijn beursorder per abuis voor 16 miljard dollar aan aandelen aanbood, in plaats van de bedoelde 16 miljoen.
Voor alle duidelijkheid: voorlopig wil niemand het verhaal bevestigen. Citigroup niet, de bankengroep die de de verguisde trader tewerk stelt, zegt de zaak te onderzoeken, maar geeft geen commentaar. Ook NYSE Euronext, de beurs die donderdag de zwaarste verliezen slikte, roert zich niet. En de beurswaakhonden, de Securities & Exchange Commission (SEC) en de Chicago Mercantile Exchange, houden zich ook bij de neutrale boodschap dat ze de transacties tegen het licht willen houden. Zoveel terughoudendheid maakt het knap moeilijk om feit en fictie zomaar van elkaar te scheiden.
Eerst de zekerheden. Om 18.47 uur donderdagavond verloren de aandelen van Procter & Gamble op NYSE Euronext 37 procent van hun waarde. Procter & Gamble vroeg NYSE Euronext om uitleg, en contacteerde ook de Securities Exchange Commission (SEC), de Amerikaanse beurswaakhond. En als gevolg van de monsterverkopen van Procter & Gamble-aandelen dook de Amerikaanse beursindex Dow Jones in het rood: verschillende steraandelen, waaronder Apple, kelderden zoals ze nog nooit gekelderd hadden. Overal ter wereld sprongen investeerders naar de paniekknoppen: de Dow Jones verloor 9 procent, om later die avond weer even te herstellen - hij sloot 3,2 procent in het rood af.
De verklaring - het indianenverhaal - volgde al snel. Een trader van Citigroup zou voor 16 miljard dollar aan indexderivaten in de markt hebben gezet, en zo een lawine aan elektronische verkopen hebben uitgelokt, met de forse terugval van de beurswaarde van de Dow tot gevolg. De beurs is al lang geen zaak meer van mensen die op een beursvloer met papiertjes zwaaien, moet u weten. De beurs vandaag, dat is zeker in de Verenigde Staten voor meer dan de helft een combinatie van supersnelle computers die tags en trefwoorden in nieuwsberichten interpreteren met slimme wiskundige formules, en die op basis daarvan beslissen of ze aandelen moeten bijkopen dan wel verkopen.
Door de overmacht van het algoritmisch handelen, zoals dat heet, hebben beurswaakhonden en beursbazen amper nog controle op de transacties die ze zien passeren. Zeker niet omdat één order in een beurswereld die door computers geregeerd wordt, computers van investeerders in de hele wereld binnen de milliseconde kan overtuigen om zelf ook aandelen bij te kopen op te verkopen. In een markt als de Amerikaanse, die voor 60 procent door computers geregeerd wordt, kan een verkeerd order op die manier een kettingreactie aan paniekerige verkooporders genereren.
Er zijn best aanwijzingen die onderstutten dat er donderdagavond effectief zo’n vergissing gebeurd zou zijn. NYSE Euronext, dat zichzelf terzake als een van de veiligste beurzen van de wereld profileert, heeft wel zogenaamde circuit breakers ingevoerd - gecomputeriseerde remmen die de val van de beurzen trachten te tegen te houden als de computermodellen op hol slaan - maar schijnbaar hebben die donderdag niet gewerkt. Dat NYSE gisteren aankondigde dat het enkele transacties van donderdagavond wil terugdraaien, klinkt op dat vlak als een nauwelijks verholen schuldbekentenis.