Geen champagne, wel cava op Waalse Feesten

Wallonië is nog lang geen economisch eldorado. Maar de economie zit duidelijk in de lift. Dat is wat de Waalse excellenties al jaren verkondigen. Zijn ze ons aan de overkant van de taalgrens langzaam maar zeker aan het bijbenen of is de realiteit een stuk genuanceerder?

"De waarheid is dat wij nog heel ver van Vlaanderen staan", benadrukt Vincent Reuter. De topman van de Union wallonne des entreprises, de Waalse tegenhanger van ondernemersorganisatie Voka, is naar eigen zeggen realistisch. "Een paar dingen gaan effectief beter. Maar ik deel de euforie van een aantal mensen niet. Er blijven nog veel donkere punten die dringend moeten worden aangepakt, zoals de hoge werkloosheid en de slechte kwaliteit van het onderwijs."

Philippe Suinen, die het Waalse exportagentschap Awex leidt, ziet het anders. "Iedereen voelt dat er een psychologische omslag is gebeurd aan Waalse kant", stelt de gewezen kabinetschef van Elio Di Rupo (PS). "De Walen hebben meer vertrouwen in de toekomst en minder complexen dan vroeger. De evolutie is niet spectaculair, maar het proces kan niet meer gestopt worden. Het is gedaan met huilen en zeggen dat het de schuld van de anderen is."

Volgens Suinen begint het Marshallplan - zoals het economisch herstelplan werd gedoopt - vruchten af te werpen. "Ondanks de coalitiewissels is de richting van het plan niet veranderd. Dat is belangrijk voor ondernemers, want die hebben stabiliteit nodig."

Heisa

De Waalse olijfboomcoalitie - PS, cdH en Ecolo - is allesbehalve een rustige ploeg. De manier waarop Ecolo de toon probeerde te zetten in het dossier rond de hernieuwbare energie zorgde voor hoogspanning. Bijkomende handicap is dat minister-president Rudy Demotte (PS) binnen zijn partij niet even zwaar weegt als zijn functie zou doen vermoeden. Een vertrouweling van premier Di Rupo is hij alvast niet. Dat is het gevolg van zijn gemanoeuvreer om na de zware PS-nederlaag in 2007 partijvoorzitter te worden in plaats van de huidige eerste minister.

De echte baas van de Waalse regering is Luikenaar Jean-Claude Marcourt (PS). De Waalse minister van Economie is een absolute vertrouweling van de twee leading lady's van de PS, Laurette Onkelinx en Anne Poutrain. Toen Demotte tien dagen geleden uitspraken deed over de nood aan een Waals nationalisme creëerde dat veel heisa. Steun uit Marcourts hoek kreeg hij nadrukkelijk niet.

Het grootste probleem in Wallonië blijft de werkloosheid. In 2012 bedroeg die 10,1 procent, terwijl Vlaanderen afklokte op 4,6 procent. Nog problematischer voor Wallonië is dat veel werklozen jongeren zijn. Ruim een kwart (27,1 procent) van de jongeren onder 25 jaar in Wallonië heeft geen job. Dat is lager dan in Spanje (56 procent) en Griekenland (62 procent), maar blijft veel te hoog en bewijst dat er geen sprake is van een Waals economisch mirakel.

Een van de oorzaken van de hoge jeugdwerkloosheid is de slechte toestand van het onderwijs in de Franse gemeenschap. Eén Waal op zes verlaat de schoolbanken zonder diploma. "Dat is verschrikkelijk", benadrukt Vincent Reuter. "We moeten hier echt dringend iets aan doen". Daarom besloot de Waalse regering om de nadruk op het onderwijs te leggen in de nieuwste versie van het Marshallplan. "Het onderwijs is nooit een prioriteit voor onze regeringen geweest. Men heeft de bevoegde ministers hun eigen koers laten varen zonder overleg met collega's. Dat moet absoluut veranderen. Want het vergiftigt de overige inspanningen en voedt alleen maar de werkloosheid."

Beste leerling van de klas

Wat ook weegt op de schoulders van Wallonië, is de last van de openbare sector. Momenteel is die goed voor 35 procent van de tewerkstelling in Wallonië. "Iedereen weet dat onze publieke sector te groot is", zegt Reuter. "Een overheid moet de omvang van haar openbare sector aanpassen. De vraag is of Wallonië zich zo'n grote sector kan permitteren."

"Ik zeg niet dat de overheid in sneltempo en drastisch afgebouwd moet worden, maar de prioriteiten moeten worden geherdefinieerd. Er moeten meer privébedrijven komen, vooral grote. De oprichting van nieuwe bedrijven moet verder ondersteund worden, onder meer met eenvoudige en duidelijke procedures."

Globaal genomen is het Waalse bruto binnenlands product het voorbije decennium niet gestegen. Het bedraagt nog altijd 78 procent van het Europese bbp (EU 15). "Dat is niet per se negatief", benadrukt Reuter. "Het bewijst dat wij hetzelfde tempo volgen als de vijftien oorspronkelijke EU-lidstaten."

De vraag is welke sectoren het massale jobverlies in de staalindustrie kunnen opvangen. In de economische herstelplannen werden zes sectoren afgebakend. Rond die pijlers worden bedrijven en universiteiten verzameld, in totaal al zo'n vijfhonderd. Drie kwart ervan zijn kmo's. Doel is de investeringen in onderzoek en ontwikkeling op te trekken. Volgens de Oeso moet 3 procent van het bbp aan O&O besteed worden en is Wallonië een van de beste leerlingen van de Europese klas.

Volgend pijnpunt is de ongelijke verdeling van het economisch herstel aan Waalse kant. Er blijven enorme verschillen tussen de Waalse as die vanuit Waals-Brabant via Namen naar Luxemburg gaat en de oude, industriële gebieden rond Luik en Charleroi. Net daar moet men het tragische einde van de staalindustrie opvangen, zie Arcelor Mittal.

Momenteel woont de helft van de werkloze Walen in en rond Luik en Charleroi. In Luik piekt de werkloosheid op 22 procent, de economische crisis blijft er veel langer nazinderen dan op andere plekken. In vergelijking met Luik boekt de provincie Waals-Brabant enorme economische successen.

Bedrijf verliezen

Door de zieltogende staalindustrie buigen de Waalse ministers zich nu over een nieuw decreet dat de nationalisering van bedrijven mogelijk moet maken "omwille van de publieke noodzaak". Daarmee zou de regering ondernemers uit hun bedrijven kunnen zetten als het nodig is. De Waalse politici willen niet nog eens een Arcelor Mittalscenario meemaken: in dat bedrijf pompten ze miljoenen staatssteun en toch konden ze niet vermijden dat de staalreus zijn werknemers op straat zette.

"Een echte nachtmerrie," zegt Reuter. "Kan iemand zich inbeelden dat Wallonië het enige gewest ter wereld zal zijn waar een ondernemer zijn bedrijf kan verliezen? Ik heb de problemen in Vlaanderen bij Opel Antwerpen en Ford Genk van nabij gevolgd. Niemand heeft daar zo'n oplossing geopperd. Zelfs het Frankrijk van president Hollande pakt hier niet mee uit. Dan is het toch zonneklaar dat dit onmogelijk is?"