FILOSOFIE voor dummy's

Stel dat ontwerpers zich gaan bemoeien met filosofie: dat kan toch alleen maar fout aflopen? Toch niet. Kijk maar naar Genís Carreras (25), een Catalaanse grafisch designer die woont en werkt in Londen. Zijn reeks 'Philographics' is vernieuwend, mooi én functioneel. Meer dan een handvol felle kleuren en geometrische vormen heeft de Spanjaard niet nodig om begrippen te duiden waar anderen hun leven lang op studeren.

"Ik ben de laatste om te beweren dat filosofie simpel is", zegt Carreras. "Ik heb dik twee jaar aan deze 95 filosofische begrippen gewerkt. De posters zien er misschien simpel uit, maar het was een lange, lastige zoektocht. Het beeld mag niet te complex zijn, maar als het te veel voor de hand ligt, werkt het ook niet. Er moet een vleugje mysterie in zitten.

"Er vielen zelfs begrippen buiten de boot. Alle -ismen gelinkt aan een persoon, zoals platonisme en descartisme, zijn te breed om in één beeld te vatten. Maar ook andere begrippen zoals postmodernisme zijn me niet gelukt. Ik heb het geprobeerd, maar ik was niet tevreden over het resultaat."

Carreras geeft toe dat niet alle beelden de theorie goed uitleggen, "maar er is wel een duidelijke link, soms zelfs een inside joke. Mijn beelden helpen echter wél om de theorie beter te begrijpen, samen te vatten én te onthouden. Het zijn triggers. Eigenlijk werken Philographics zoals een logo: je ziet een beeld en je associeert het direct met alle ideeën die daarbij horen."

Carreras maakte 95 Philographics: van absolutisme over nihilisme tot scepticisme en solipsisme. De posters zien er onbetwist hip uit. Markant. Een jonge designer met een passie voor filosofie kom je immers niet elke dag tegen.

"Op de middelbare school was filosofiegeschiedenis een verplicht vak", gaat Carreras verder. "Mijn favoriet. Alle andere lessen zoals literatuur en kunstgeschiedenis draaiden rond memoriseren. Terwijl ik bij filosofie juist leerde om zelf na te denken en alles te bekijken met een kritische blik. Een vrijdenker te zijn en mijn eigen conclusies te trekken.

"Filosofie past bij mijn persoonlijkheid. Ik ben heel nieuwsgierig en heb veel levensvragen waarop ik antwoorden zoek. Geen kant-en-klare oplossingen, maar zelfbedachte theorieën over hoe ik zo goed mogelijk kan leven. Filosofie helpt me om de juiste balans te vinden. Tussen orde en chaos, tussen lollig en serieus. Volgens de oude Grieken moeten we ons aan onszelf ergeren. Alleen zo kun je jezelf leren kennen en begrijpen. Daar geloof ik ook in. "

Mooi én nuttig

De Philographics-reeks is een uit de hand gelopen afstudeerproject. Eerst studeerde Carreras reclame in Girona, daarna volgde hij in Northampton een opleiding grafische communicatie. "Als eindproject wilde ik een filosofiemagazine maken voor jongeren. Aantrekkelijk en toegankelijk dankzij illustraties en graphics. Er stonden ook filosofische essays in - denk: alles wat je moet weten over Nietzsche in één pagina. Maar langzamerhand wonnen de beelden steeds meer terrein op de tekst. Uiteindelijk presenteerde ik negen illustraties van filosofische theorieën als poster. De reacties waren heel positief, dus maakte er nog vijftien. Daarna bleef ik verder werken en ineens had ik er 95. Het is heel fijn om niet gewoon een móói design te maken, maar ook een núttig. Leraren bijvoorbeeld kunnen het gebruiken in hun lessen."

De Philography-reeks balanceert op de grens van filosofie en design. Toch voelt Carreras zich een echte ontwerper. "Ik wil mezelf zeker geen filosoof noemen. Laten we zeggen dat grafisch ontwerp mijn job is en filosofie mijn hobby. Ontwerpen is voor mij in de eerste plaats zelfexpressie: het resultaat van alles wat ik heb gezien en geleerd. Ik ontwikkelde een duidelijke eigen stijl met veel felle kleuren. Die gebruik ik niet enkel voor mijn Philographics-project, maar ook voor opdrachten zoals cd-hoesjes of boekcovers.

"Filosofie helpt me echt als ontwerper. Design is voor mij meer dan het zichtbare oppervlak. Het gaat ook om de betekenis erachter. Dát is wat ik wil communiceren."

Discussie uitlokken

Dankzij de crowdfundingwebsite Kickstarter lanceert Carreras nu zijn reeks in boekvorm en als doosje met 95 postkaarten. "Eigenlijk wilde ik mijn boek publiceren bij een gerenommeerde uitgeverij. Kickstarter was mijn plan B. Ik zocht 15.000 pond (17.500 euro, red) om 500 boeken en 500 doosjes te laten drukken tegen een betaalbare prijs. Toen de termijn een maand later afliep, had ik meer dan vier keer zoveel geld opgehaald. Met dat extraatje laat ik nu meer boeken drukken en in betere kwaliteit.."

Toch zijn er ook minder positieve reacties. Sommige filosofen opperden dat de theorieën veel complexer zijn dan de Philographics suggereren, en dat één beeld nooit een hele theorie kan samenvatten. Eén specifiek begrip kreeg opmerkelijk veel tegenkanting: atheïsme. Carreras gebruikte daarvoor een omgekeerd kruis - het zogeheten Petruskruis. Een antichristelijk statement, volgens sommigen.

"Dit debat is heel interessant", besluit hij. "Jongeren die anders YouTube-filmpjes zitten te kijken, bediscussiëren nu waarom mijn poster goed dan wel fout is. Daarmee is mijn doel bereikt. Ik zeg niet: dit is de waarheid. Ik zeg: dit is mijn visie. Als het de jouwe niet is, maak dan je eigen versie. Ook al maakte ik dit project in de eerste plaats voor mezelf, ik wil mensen aan het denken zetten. Als ik er één iemand mee kan helpen, dan ben ik al heel tevreden."

Alle Philographics kun je bekijken op www.geniscarreras.com/philographics.

Het boek (€19,90) is te koop via www.bispublishers.nl en de kaartenset (€ 29) via www.antennebooks.com De posters via www.society6.com.