Europese droom die niet van de grond raakte

In juni 2005 kondigde toenmalig premier Guy Verhofstadt (Open Vld), volgens berichten van destijds 'tot verrassing van vriend en vijand', aan dat België snel een aantal nieuwe militaire helikopters zou aankopen.

Verhofstadt zei dat tijdens een bezoek aan de luchtvaartbeurs in Le Bourget, Frankrijk. "Een dergelijke aankoop kadert in het huidige programma voor de periode 2003-2007", zei Verhofstadt volgens Belga. Het persagentschap schreef ook dat de toenmalige premier een voorkeur had voor de NH-90 van het Europese consortium NH Industries en de AW-101 van AgustaWestland, een Brits-Italiaanse joint venture.

Bedoeling was om de verouderde Seakings en Alouettes te vervangen. "We waren echt wel verrast", zegt David Geerts (sp.a), die in 2005 ook al in de Kamercommissie Defensie zetelde. "Verhofstadt heeft toen iedereen in snelheid gepakt. Niet veel later bevestigde defensieminister André Flahaut (PS). Hij zei dat er een aanbesteding zou worden uitgeschreven. We wisten wel dat de Seakings aan vervanging toe waren, maar we dachten dat dat nog een hele tijd zou duren."

Al Gore

Het was de tweede keer dat de premier voorstelde om de helikopters te vervangen. Een eerste keer was in 2002, tijdens een NAVO-bijeenkomst in Praag. Maar dat plan geraakte snel op de achtergrond, wegens geen budget. In 2005 ging de aankoop wel door en verklaarde Flahaut in de commissie dat de NH-90's nodig waren, ook al waren die eerder voor 2008 gepland.

"Men kan ons toch niets verwijten wanneer we de uitvoering van een moderniseringsplan versnellen", zei Flahaut, die enkele jaren later de bijnaam 'Air Flahaut' zou krijgen omdat hij graag legerhelikopters inschakelde om zich te verplaatsen. Zo ook in 2007, toen de minister een pak kritiek kreeg voor zijn helikoptervlucht van Evere naar Hasselt, waar hij ging kijken naar de klimaatfilm van Al Gore. De aankoop van - toen nog - tien NH-90's werd eind 2005 goedgekeurd door de ministerraad. De ondertekening van het contract voor de bestelling van acht helikopters bij NHIndustries volgde in 2007.

De NH-90 paste perfect in de 'Europese droom' van Verhofstadt, die ook op militair vlak een verregaande samenwerking bepleitte. Het concept gaat terug tot in de vroege jaren negentig, toen binnen de EU plannen voor de bouw van een eigen 'Europese helikopter' concreter werden: in plaats van toekomstige aankopen van modellen als de Amerikaanse Blackhawk, die al hadden bewezen perfect te functioneren, zouden modellen als de NH-90 de voorkeur krijgen. Het bedrijf NHIndustries werd opgericht door Eurocopter uit Frankrijk en Duitsland, Agusta uit Italië en Stork Fokker Aerospace uit Nederland.

Problematisch

Maar het duurde niet lang voor de NH-90 een kleine nachtmerrie werd. Er waren allereerst de vertragingen: moesten de eerste toestellen al in 2011 geleverd worden, dan was er dat jaar nog geen spoor van nieuwe helikopters in ons land. Op een parlementaire vraag van David Geerts, in juni 2011, antwoordde minister van Defensie Pieter De Crem dat zeker één oude Seaking-helikopter in de eerste helft van 2012 zou zijn vervangen door een NH-90.

Dat is nog steeds niet gebeurd: de eerste NH-90 wordt deze zomer verwacht. Intussen waren in andere landen de eerste gebreken al opgedoken. Van de eerste toestellen, die aan het Duitse leger werden geleverd, werd gezegd dat ze te licht waren om troepen te transporteren. Ook viel het navigatiesysteem van toestellen gestationeerd in Afghanistan soms uit. De Australiërs, die er ook een aantal hadden gekocht, zetten de NH-90's dan weer op de lijst van 'problematische projecten'.

De Nederlanders, die er ineens twintig hadden gekocht, zitten er ook mee verveeld. Een 'hoofdpijndossier', zoals de Nederlandse minister van Defensie eerder deze week nog verklaarde. Dit na een rapport dat de Nederlandse helikopters van hetzelfde type waren aangetast door bovenmatige corrosie en slijtage. "Destijds, bij de bestelling, was daar niets van te merken", zegt David Geerts. "Er waren geen berichten van technische problemen. Die kwamen later pas."