Vlaams betonoffensief in Franse duinen

In Bray-Dunes hebben bijna alle huisjes een naam. Villa Renée, Bon Air, Filou, Bain de Soleil, Mon Caprice, Villa Blanche, Nos Vacances. Alsof het vakantiehuis een kind is, een bron van geluk en verwachtingen. De meeste huisjes dateren uit de jaren vijftig en zestig, en in veel ervan zijn de rolluiken neergelaten. Voor Villa St. Antoine is er een groot wit bord gespijkerd. Hier bouwt Groep Caenen.

De beste plaats om de Belgische kust te bekijken is de zee. Een 67 kilometer lange muur met af en toe een opening: een haven, een beschermde duinenstrook, De Haan. Waar kon worden gebouwd, is er gebouwd en zo hoog als mogelijk. Nu belooft Groep Caenen, uit De Panne, op haar website: "Net over de Frans-Belgische grens ligt Bray-Dunes, een badplaats in volle ontwikkeling aan de Franse-Vlaamse Opaalkust. Hier vindt men nog mooie en ongerepte duinreservaten in combinatie met brede stranden."

De bouwwoede zit nog in haar beginfase. Wat opvalt, is dat appartementen en gronden niet 'A vendre' zijn. Ze staan 'Te koop'. De radio's van de bouwvakkers staan afgestemd op Q-music en als iemand een hamer laat vallen hoor je: 'Tedju!'.

Weg met de duinen

Virginie Michalski is woordvoerster van het Collectif Bray-Dunes, 300 actieve leden sterk. "Onze acties zijn níét gericht tegen Belgen, Vlamingen of specifiek West-Vlamingen", wil ze meteen gezegd hebben. "We zijn ook niet tegen nieuwe bouwprojecten op zich. Wij willen enkel dat men de omgeving respecteert. Bray-Dunes is zoals De Haan. Veel groen. Omringd door twee natuurreservaten. Zoals de zaken nu evolueren, voelt het aan alsof het bos is verdwenen doordat zoveel mensen in het bos wilden wonen. En nu op zoek zijn naar een nieuw bos."

Het huisje naast dat van Virginie is een dromerige constructie uit de jaren vijftig. Het heeft lang staan verkrotten, met schimmels en ongedierte, net zo lang tot de nv Twin Properties uit Oostduinkerke een sloopvergunning kreeg. Weldra start de bouw van een drie verdiepingen hoog vakantieverblijf. De huisjes hier zullen geen namen hebben, wel een grote gele neon: 'Holiday Suites'.

Het duinpad waarlangs Virginie tot voor kort elke ochtend ging joggen langs het natuurreservaat is al afgesloten. "De bomen verdwijnen, ze gaan ook een stuk van de duinen bebouwen", wijst ze. "Het is niet te vatten dat het gemeentebestuur hiervoor een bouwvergunning heeft afgeleverd. Er staat al zo'n blok van Holiday Suites, in de rue des Margats. Lelijker en contrasterender dan dit valt niet te bedenken. Blijkbaar zijn er toch mensen in Vlaanderen die een vermogen neertellen om daar een weekend lang samen te hokken op vijftig vierkante meter. Er zitten nu enkele tientallen projecten in de pijplijn: altijd groter, wanstaltiger, lelijker. De prijzen per vierkante meter liggen in Bray-Dunes twee tot drie keer lager dan aan de andere kant van de grens."

De wil van de klant

Het collectief ijvert voor veel striktere regels voor urbanisatie. Voor een beperking van bouwhoogten tot maximaal negen meter. Voor een bescherming van de oudere villaatjes.

Er was onlangs een West-Vlaamse makelaar die het in een met eigen dialect overgoten Frans kwam uitleggen op France 3. Dat de eigen kust helemaal is volgebouwd en er dus geen andere optie is: "De Belg zoekt rust, contact met de zee. Hier hebben we een badplaats vlak bij België, makkelijk toegankelijk." Met een afrit, ook nog eens.

Nu heeft Twin Properties voor zijn pr Christophe Charlet ingehuurd. Hij is een rijzige Franse consultant met aristocratische trekjes. "Men moet weten wat men wil", zucht hij aan de vergadertafel in het verkoopkantoor in de rue de Pompidou. "Wil Bray-Dunes stilstaan of wil Bray-Dunes vooruitgaan? Dat is de vraag waar het hier om draait."

Hij brengt ons de Geschiedenis van Bray-Dunes, les 1. Eerst waren er de Nederlanders. Mensen met verdiensten in de Nederlandse koopvaardij - kapiteins, stuurmannen - die hier tot in de 19de eeuw bij wijze van pensioen een lapje grond toegewezen kregen. "Daar mochten ze dan een huisje op zetten met het oog op een rustige oude dag. Bray-Dunes is genoemd naar Alphonse Bray, een grote negentiende-eeuwse reder, dat wist u toch? Je hebt hier dus veel kleine eigenaars, van generatie op generatie. Wat krijg je bij eigendommen die van generatie op generatie overgaan? Ruzie. Altijd weer. Veel oude huisjes staan te verkommeren omdat broers en zusters met elkaar in proces liggen. En zo gaat deze badplaats erop achteruit. Onze projecten keren het tij."

Christophe Charlet weigert mee te gaan in discussies over smaak. De blokken van Holiday Suites worden gebouwd volgens de wensen van de franchisehouder, zegt hij. En die volgt op zijn beurt de wensen van de klant: "De hedendaagse dagtripper overloopt on line een lijst met faciliteiten en betaalt naargelang de bij ster gequoteerde verwachtingen. Drie sterren veronderstellen kraaknette handdoeken, airco, wifi op de kamer en een nagelknippertje. En niet honderd meter verwijderd van de zee als het eigenlijk tweehonderd meter is. Anders krijg je slechte comments. Er zijn een paar bed and breakfasts in en rond Bray-Dunes, maar die krijgen slechte comments."

Politieke omwenteling?

Claude Marteel is sinds 1989 burgemeester van Bray-Dunes voor de PS. "Tweede rondes, dat kenden wij hier niet", zegt de man in de bar tabac. "Marteel haalde bij de gemeenteraadsverkiezingen altijd tussen de vijftig en zestig procent. Als er andere lijsten waren, dan enkel voor de decoratie. Of omdat hij na zijn echtscheiding de brokken niet gelijmd kreeg en zijn schoonzoon met een lijst kwam."

Ook voor zijn vijfde ambtstermijn leek de burgemeester te kunnen volstaan met een fletse affiche: 'Continuons Ensemble'. Binnen de rechtse oppositie kwam het vorig jaar tot een clash tussen Alain Vanhille en Catherine Verlynde. Ze claimden allebei de koppositie en kwamen uiteindelijk allebei met een aparte lijst. Maar kijk: de burgemeester zag zijn score zondag terugvallen tot 40 procent. De lijst van Verlynde, een 44-jarige onderwijzeres, sprong vanuit het niets naar 34 procent. Vanhille bleef steken op 25,6 procent, maar roept zijn kiezers op om zondag in de tweede ronde massaal "voor Catherine" te stemmen. Haar eerste programmapunt: paal en perk stellen aan de West-Vlaamse kolonisatie. "Het wordt heel spannend", zegt Michael Lenoire, kandidaat op de lijst-Verlynde. "Het ziet ernaar uit dat de burgemeester wordt afgestraft voor de verkoop van onze ziel aan Vlaamse betonboeren."

In zijn verkoopkantoortje ordent Christophe Charlet een stapeltje contracten. De zaken lopen goed. De vastgoedmakelaar blijkt ook een beetje filosoof te zijn. "De geschiedenis leert ons dat de toekomst niet te stoppen valt", zegt hij. "Wat we nu meemaken is pre-electorale retoriek. Men kondigt van alles aan, maar bouwvergunningen kun je niet zomaar annuleren. Al onze huidige en toekomstige projecten schikken zich naar de wet. Het huidige college heeft ervoor gekozen om te ijveren voor het statuut van station balnéaire. Dat betekent dat er vanuit Parijs een stroom van subsidies op gang kan komen. Maar daar staan streefdoelen tegenover. Een zeker aantal hotelkamers. Iedereen wil graag dat er meer toeristen naar Bray-Dunes komen. Dat heeft consequenties. Ik hoor mensen zeggen dat ze onze blokken lelijk vinden, maar ik heb geen enkele kandidaat horen zeggen dat het statuut van station balnéaire hen niet interesseert.

"Wij zijn ons ervan bewust dat bij die mevrouw Michalski een duinpad is verdwenen en dat er ook enkele bomen worden omgehakt. Maar dat zijn maar een paar bomen. En er zijn nog acht andere duinpaden. Kijk om u heen: er zijn nog heel veel duinen."